Tuesday, May 30, 2006
زؤهره خانيم وفايي ائولرينده اطلاعات طرفيندن ياخالاندي!
بو گون دوشنبه، خورداد آيينين8-جي گونو، گون‌اورتادان سونرا ساعات اوچده (3) تبريزين اطلاعات مامورلاري اوتانمازجاسينا آذربايجانيميزين قهرمان قاديني و خالقيميزين چاليشقان يازار، شاعير و آراشديرماجيسي اولان بؤيوك، آنلاقلي و قوچاق آناميز زهره وفايي خانيمين ائوينه تؤكوله‌رك اونو توتوب اؤزلري ايله اطالاعات اداره‌سي يوخسا هر هانسي بللي اولمايان جاسوسخانا و ساتقينليق يووالارينا آپاريبلار.
آلديغيميز گوونلي خبرلره گؤره زؤهره خانيم وفايينين حيات يولداشي‌دا اطلاعات مامورلارينين يانلاريجا بير ماشيندا يولون بير قدريني گئدير، آنجاق اونا آرتيق گئتمه‌يه ايذين وئرمه‌ييب و يولون ياريسيندا بو قوجامان و آغ ساققال آتاني يئره ساليرلار.
خانم وفائی دستگیر شد
به نقل از یکی از فعالین نزدیک به آسمک خانم زهره وفائی از فعالین فرهنگی وسیاسی آذربایجان در تبریز دستگیر شد.
خانم وفایی از روزنامه نگاران و ناشران برجسته تبریز است که مدیریت انتشارات زینب را در این شهر به عهده دارد.وی که سالها نشریه فکاهی جوالدوز را منتشر می کرد صاحب تالیفات متعددی در زمینه تاریخ و ادبیات ترک است. از دو روزنامه نگار به نامهای اروج امیری و امین موحدی که هفته پیش در مرند و مشگین شهر دستگیر شده اند نیز خبری در دست نیست.
posted by 11:06 AM
Friday, July 15, 2005
ائل ادبياتيندان :
اوچ قيللي كوسا
( بو يازي ايسته يي اولان لار طرفيندن شكيلله نيب و كيتاب كيمي ياييلا بيلير . ها بئله فيلمه و كارتونو فيلمه چئوريله بيله ر . اوشاقلارا تياتر هيبتينده يئنه اجرا اولونا بيلير . ائل ادبياتيني اوشاقلارا تانيتماق ايچون هر بير يولو سينامالييق . زهره وفايي zohre_az@yahoo.com zohre-az.blogspot.com
گونلرده بير گون بير شهرين اوزاق گوشه سينده بير اوچ قيللي كوسا ياشاييردي .اونون بير خانيمي – بير نئچه اوغلو وقيزي و بير نئچه آت ، قويون ، قوزو و ائششگي وارايدي . بيرده بالا بير زمي سي وارايدي و كوسا اورادا گوي – گويه رنتي اكيب بيچه ردي . كوسانين اوغلو بويوموشدو و اونون ائولنديرمك زاماني چاتميشدير . او ايسه كوسا بير آت اوغلونا وئرير و دئيير : اوغول ؟ بو آتاي آپار شهرين بازاريندا سات ، پولونو گئتير سني ائولنديريم و سنه بير ياخشي توي توتوم ! آمما شهرين بازاريندا آرادا دولانان حرامي لر دن هادير اولارسان ها ! يوخسا اونلار سني آلدادارلار !
اوغلان باش اوسته دئييب ،آتي كوتوروب و بازارا ساري يولا دوشه ر . بازاردا دولانان حرامي لر بو اوغلاني گوروب و اونو ياهالتماق ايچون پئشينه دوشوب و بير به بير سوروشارلار : آي اوغلان بو گئچي ني نئچه يه ساتيرسان ؟ اوغلان آجيقلانيب و دئيه ر : بو گئچي دئييل بو آت دير ! آمما ايكينجي – اوچونجو – دوردونجو ... حرامي سوروشاندان سونرا اوغلان اوز – اوزونه دئيه ر : بلكه آتام كاريخيب و آت يئرينه منه گئچي وئريب دير ساتام ! بو فيكيردن سونرا اوغلان آتي گئچي پولونا حرامي لره ساتيب و ائوه قاييدار .
كوسا حال ماجراني ائشيدندن سونرا اوغلونا دئيه ر : سني حرامي لر آلداديب لار ! من اوزوم صاباح بازارا گئديب و اونلارلا حسابلاشمالي يام ! صاباح ايسه كوسا بير ائششك گوتوروب و بئش دانا قيزيل ليره اشرفي ده اووجونا آليب يولا دوشه ر . حرامي لر« يئني بير آلداتمالي كس گليب » دئييب وكوساني دوره له يرلر: آ كوسا ! بو ائششگي نئچه يه ساتيرسان ؟ كوسا دئيه ر : مين تومنه ساتيرام ! حرامي لر دئيه رلر : نه خبردير ؟ مين تومنه ده ائششك اولار ؟ كوسا دئيه ر : آخي بو عادي ائششك دئييل ! حرامي لر سوروشار : بس نه ساياق ائششك دير ؟ كوسا دئيه ر : بو ائششك اوت – علف يئيه ر آمما قيزيل اشرفي سيچار ! حرامي لر اينانمازلار . كوسا ائششگه بير بيز ووروب و اووجوندا اولان اشرفي لرين بيريني چيخارديب حرامي لره گوسترر . يئنه بير بيز ووروب و ديگر اشرفي ني چيخاردار . طاماح كار حرامي لر اينانارلار و ائششگي مين تومنه كوسادان آلارلار ! كوسا دئيه ر : سيز قيرخ نفرسيز . منجه بو ائششگه قيرخ گونلوك اوت – علف وئرين و بير باغلي يئرده قويون . قيرخ گون سونرا گئدين وهر بيرينيز بيراشرفي گوتورون ! حرامي لر اينانيب و سئوينجك گئدرلر . قيرخ كون سونرا قاپونو آچارلار و گوررلر ائششگ اوت – علفي يئييب و دويونجا پئيين سيچيبدير !باشا دوشرلر كي كوسا بونلاري آلداديب دير . آجيقلانيب ، هر بيري بير قمه گوتوروب ، كوسانين ائوينه ساري يولا دوشرلر .
كوسا بو گونو گوزله ييردي . اونا گوره ده ايكي دانا تولكو آلميشدي . بيريني ائوده آغاجا باغلاييب او بيريسيني اوزايله برابر زمي يه آپارميشدي و ها بئله بير قويون باغيرساغينا بير آز خوروز قاني دولدورموشدو و اونو خانمينين بوغازينا دولاميشدي . ها بئله خانيما تاپيشيرميشدي كي شاما يئمك پيشيرسين آمما اونون دوزونو چوخ – چوخ توكسون ! حرامي لر هر نه دن خبرسيز هاي – كوي له كوسانين ائوينه گلرلر . و باغيرارلار : هاني او كوسا ؟ بيز اونو اولدورمه يه گلميشيز ! خانيم دئيه ر : كوسا زمي ده چاليشير ! سيزده اونو گورمك ايسته ييرسيز ، اورايا گئدين ! حرامي لر زمي يه گليب و كوسايا دئيرلر : آي كوسا ! او ائششگ ايله بيزي آلداديبسان ؟ كوسا دئيه ر : يوخ ! آلدادتماميشام . آمما ايه ر ايسته ييرسيز پولوزو گئري قايتاريم ! حرامي لر راضي اولارلار . كوسا دئيه ر : اوزاق يولدان گليبسيز ، بو گئجه ني قوناقيميز اولون ! حرامي لر مفته يئمك آدي ائشيديب قبول ائدرلر . كوسا تولكونون بويون باغين آچيب و دئيه ر : آ تولكو بالام ! بيزيم ائوه گئت و خانيما دئه گينه ن شام پيشيرسين قيرخ قوناغيم وار ! تولكو باش گوتوروب چوله ساري قاچار . گئجه ائوه قاييداندا حرامي لر تولكونو ائوده گوروب و چوخ تعجب ائدرلر . خانيم شامي گئتيريب يئمه يه باشلايارلار . كوسا خانيما آجيقلانيب و دئيه ر : بو يئمه ك نه دن بئله شور اولوب دور ؟ خانيم كوسانين تاپيشيرديغي كيمي دئيه ر : لاپ دا ياخشي دير ! سئوميرسن يئمه ! كوسا آجيقلانيب و آياغا قالخيب و پيچاغي گوتوروب خانيمين بوغازيندا اولان باغيرساغي كسه ر و قان آخار ! خانيم اوزونو اولوم جيليه وورار . حرامي لر قورخوب و دئيرلر : آ كوسا ! آدام بير يئمه ك دن اوترو خانيمي اولدوره ر ؟ بو نه ايش دير گوردون ؟ كوسا دئيه ر : اولدوره ن ، ديريلده بيلرده ! سونرا طاقجادان بير بالا قميش ني گوتوروب خانيمين بورنونا پوله يير و خانيم بير آسقيريب آياغا قالخار !
حرامي لر طاماحا دوشوب و تولكونو و هابئله قميشي آلماغا گوره كوسايا يالوارماغا باشلاييرلار . كوسا بير آز نم – نوم ائدندن سونرا تولكونو و قميشي باها بير پولا حرامي لره ساتير و ائششگ پولو دا ياددان چيخير . حرامي لر سئوينجك تولكونو و قميشي گوتوروب – يولا دوشرلر . ايلك گون تولكو و قميش باش حرامي يا يئتيشير . باش حرامي ائولرينه بير آز قالميش تولكونو بوراخيب و دئيه ر : گئت بيزيم خانيما دئه گينه ن من گليره م ! ياخشي بير يئمه ك پيشيرسين ! بير نئچه ساعات سونرا ائوه گئده ر گورر نه تولكو وار نه خانيم ! هاچاندان هاچانا خانيم قونشو ائويندن گلر . حرامي ني گورجك هاي – بودوروغا باشلايار ! حرامي ايسه آجيقلانيب و قمه ني گوتوروب خانمين باشيني كسر ! سونرا قميشي گئتيره ر ، پوله ها پوله ، خانيم ديريلمز ! بويوك حرامي باشا دوشر كي كوسا يئنه بونلاري آلداديب آمما اوتانديغيندان هئچ كيمسه يه بيلينديرمز و صاباح ايسه بير تولكو آليب و قميش ايله ايكينجي حرامي يه وئره ر . ايكينجي حرامي ده خانميني اولدورر و اوتانديغيندان اودا بير سوز دئمز ! بو ساياق هر قيرخ حرامي خانيم لاريني اولدوريب و بير سوز دئمزلر . قيرخ گوندن سونرا بير يئره ييغيشيب و حال ماجراني بيربيرينه آچارلار . بو دونه لاپ آجيقلي هر بيري بير اوزون خنجر گوتوروب كوسانين ائوينه ساري يولا دوشرلر .
كوسا بو گونو ده گوزله ييردي . اونا گوره ده اونجه گئديب مزارليق دا بير بوش مزار تاپميشدي . او مزارين اوستونه بير كوهنه و ده ليك – دئشيك لي داش قويموشدو . حرامي لرين گلمه يين ائشيتجك كوسا بير منقل اود و بير نئچه شيش گوتوروب و مزارا گيره ر . داشي مزار اوستونه قويار . حرامي لر هاي – بودوروق لا ائوه گيررلر . كوسا هاني ؟ سوروشارلار. كوسانين خانيمي كوسا تاپيشيرديغي كيمي اغلاماغا باشلايار و دئيه ر كي كوسا اولوب دور . اينانميرسيز مزارليغا گئدين و اوزونوز گورون ! حرامي لر حرص ايله مزارليغا گلرلر و گوررلر بعلي ! كوسا اولوبدور . بير – بيرينه دئيرلر : داها بيزيم اليميز كوسايا چاتماياجاق دير ! گلين هر بيريميز اوتوروب كوسانين مزارينه ايشه يك !!
حرامي لر هر بيري مزار اوسته ايشه مه يه اگله شدي كوسا آتتدان اونا بير داغ شيش باتيردي و هاموسونون آ لتي ياندي ! آياغا قالخيب دئديلر : آ حرامزادا كوسا ! بو دونيادا او قده ر حرام ائديب دير كي مزاريندان بئله اود پوهره لير ! آدامين آلتي يانير !
آنجاق حرامي لر طاماح كارليق دان هم خانيم لارين و هم وارلارين ايتيريب و هم يانا – يانا قاچديلار ! كوسا ايسه سئوينجك مزاردان چيخيب ، ائوينه گلدي . حرامي لردن آلديغي پول ايله اوغلونا توي ائديب ، يئتدي گون يئتدي گئچه چاليب – اوخودولار :
ماهني ماهني نين باشي ماهني بيلمه ين ناشي
ماهني بيلمه ك ياخشيدير توي – توزاغين يولداشي
كوسا دئيه ر داش داشي كرپيچ داشي داش داشي
جاهيل ايله بال يئمه عاقيل ايله داش داشي
كوسا دئيير قوش داشي گل اويناياق بئش داشي
چيركين ايله بال يئمه گوزه ل ايله داش داشي
چاخ داشي چاخماق داشي ياندي اوره ييم باشي
تانري بير ياغيش گوندر بيتيرسين داغي داشي
كوسا دئيير دوست آشي دوست چوره يي دوست آشي
دوشمانين گولـله سيندن يامان اولور دوست داشي
كوسا دئيه ر تاس باشي اوزاق دير چاراداق باشي
گلين چاليب اويناياق چاتلاسين دوشمان باشي!!
posted by 9:09 PM
حركت چي لر و شانتاژلار
زهره وفايي
عصير بويو بير پارا كس لر بير چوخلو خالق لاري استعمار ائتمك مقصدينده اولاراق هر بير فندي دفعه لرجه سيناميش لار . آنجاق بو فند لر استعمارچي كس لرين مقصدلريله اويقون اولموش ، مالي استعمار اوزوندن و يا فيكير و دوشونجه استعماري ايچون اولدوغو حال دا ، فندلر دئيشلميش دير . هر بير استعمارين يولو اونجه دوشونجه سيزليك ياراتماق لا باشلايير و بو يول دا بير طرف دن دوشونجه سيزليك دسته ك لنديي حال دا ديگر طرف دن سهو دوشونجه لر تقويت اولونور . سهو دوشونجه لري يايماق هربير مقصدده گئديرسه نهايت عموم خالقا چوخ ضرر و زيان لاري اولور و ان چوخ ضرر اوندا يارانير كي همين سهو دوشونجه لر ( شانتاژلار ) خالقين اوز واسطه سي له دسته ك له نيب و يايلير .
ميللي حركت بير عموم حركت اولاراق ان ايلك آتديم لاريندان بو قرار سهو دوشونجه لرله آماجلانميشدير . بو آماجلانماق و گاه هده لنمك حركت ضعيف لييندن يوخ ، ال ده اولان يايين ابزارلارين ضعيف لييندن دير . بلكه اونا گوره ده حركت له ضد اولان لار اونجه ده حركته عايد اولان يايين ابزارلاريني بير به بير مئيدان دان چيخارتماغا چاليشميش لار . بو گون ميللي حركته منصوب اولان يايين ابزاري ( راديو – تلويزيون – ژورنال – ده رگي لر – جمعيت – ارگان .... ) دئمه ك يوخ حسابلانير و تكجه آياق دا دايانان بئله يايين ابزارلاري باشارا بيليرلر تكجه چوخ آز سايي دا حركت چي لري گونده ليك موضوع لاردان خبردار ائتسين لر . بئله بير دوروم دا نورمال اولاراق حركت ده شانتاژلار عيني گرچك كيمي سورعت له آياق توتوب و يايلير .
ميللي حركت سمبولو اولان قالا توپلانتي سي هرنه دن اونجه حركته ضد اولان لارين دققتيني چكميش دير . بو توپلانتي ني محو ائتمه ك مقصدينده اولان لار هرنه دن فايدالاناراق ، يايين ابزارلارين بوشلوغون اوستون توتوب و شانتاژلاردان ان آرتيق بهره ني آپارميش لار . بو گرچه يه هر بير اولكه ده ياشايان حركت چي ياخين دان شاهيددير . خصوص قارشي لاماق مقصدينده فايدالانان نيرو لار ايچينده بو شانتاژلار عيني بير حقيقت كيمي جلوه لنديريلميش دير . بير ائيله كي اونلارين هربيريسي « قالادا توپلانيب توركيه بايراغي آچان لار » - و يا « قالايا توپلانيب ايراني پارچالايانلار » -« قالايا گئديب ضد دين دانيشان لار » - «قالايا گئديب عراق ايچيب كئفله نن لر » - «قالايا گئديب قيز – اوغلان اويونو چيخاردان لار » - «قالادا ييغيشيب آذربايجان بايراغي يارادان لار » - « قالايا گئديب و ضد نظام و برانداز كس لر و تشكيلات لار دستك له ين لر » - « قالايا گئديب آذربايجاني يئني دن كمونيست لره وئره ن لر » - « قالايا گئديب آمريكايا بعلي دئيه نلر » - «قالايا گئديب آرواد – كيشي قاريشيب اوينايانلار» - « قالايا گئديب پان توركيست چي لر » - « قالايا گئديب ضد اسلام قوه لري يارادان لار » و...... بوساياق فيكير داشيان كس لر تصورلرينده ياراديرلار !
هربير شانتاژا بير اينانان اولارسا تصور ائتمه ك اولور كي بو شانتاژلار عموم ايچينده بئله اوزاغا گئتسين كي شانتاژ يارادان اوزوده بونا اينانسين ! نه دن كي بو شانتاژ لارين مين دن بيري دوز اولسا دا بير تاكتيك توتماغا يئر و باهانا ياراديب و كفايت ائده ر . . ضد آمريكا – ضد روس – ضد سكولاريسيم – ضد دموكراسي – ضد تورك – ضد........هرنه بئله فيكير صاحيبي بو شانتاژلاردان بيرينه ماليك اولارسا قالايا توپلانان كس لري هده لمه يه ياخشي جا باهاناسي اولا بيلير . گئچميش سنه لرده حاكميت ساريسيندان بر پا اولان بير پارا پروگرام لار ، سئرگي دن – موسيقي كنسرت لريندن و سايره ، باشارا بيلمه دي قالا توپلانتي سيني « دوشونجه » مقصديندن « اييلنجه » مقصدينه ساري يونلتسين . آنجاق شانتاژ لار قورتولان دئييل و هر ايل بيريني سيناماق اولور .
ميللي حركت دن ميللي مدافعه يه اينان كس لر ، گره ك كي قالا توپلانتي سينين گرچه يي نه دير و اورايا توپلانان لار نه لر دئييب و نه لر ايسته ييرلر ، آيدين جا عموم خالقا دوشوندورسون . پرزيدنت سئچگي لرينده ياييلان 28 ماده لي ايستك لر عنواني بو باره ده يارديمچي اولا بيلير . دئمه ك قالا توپلانتي سيندان چوخ اونجه لردن ، قالايا گئده لرين آماجي هر بير كيمسه يه آيدين لانا بيلير . بو آماج لار نهايت درجه ده آيدين لاشاندان سونرا نه تك « پولچوك » آختاران ضد قوه لر بلكه « پولچوك » آختاران دوست قوه لرده داها قالايا توپلانان لاردان اوز ايسته ك و خئيرلرينه ساري فايدالانا بيلمزلر و گرچه يه بويون اولوب و اون لا يول بير اولماغا دوزگون يولو سينايارلار .
آنجاق بو شانتاژ لار بير زهير كيمي حركت و حركت چي لر و ديگر خالق آراسيندا ياييلاندان سونرا اونون نه قده ر هلاكت لي اولماغيني آنماق اولور . حركتي يئني باشا دوشه ن بير پارا گنج لر همين يايين سيزليق اوزوندن بلكه بو شانتاژلارين بيريني اوزونه مقصد آييريب آمما قالايا گئدندن سونرا اورادا نه توركيه – نه آمريكا – نه آيريليق و نه ضد نشانه لري گورمه ديي حال دا بو دونه داها آوارا قاييديب و « دوغرودان ايسته ك نه دير ؟ » سورونو او قاپويا بو قاپويا آپارير . بو شانتاژلاردان قورتولماق ايچون ان اول ميللي حركت مدافعه سي عموم ايسته ك لرين هر بير قوه يه و هر بير شخصه ، فرق قويمادان و ان دوغروسو اوز ديل لريله ، بيلديرمه يي لازم لي گورونور .
– تبريز
Zohre-az.blogspot.com
Zohre_az@yahoo.com
posted by 9:01 PM
قونشو قمرتاج خانيم
زهره وفايي
سنه لر اونجه آناسي قمرتاج خانيم اولان قونشو قيزي ، نيم تاج خانيم لا، بير توي دا راست لاشديق . اوشاقليق دونياسيني يئني دن تاپميش كيمي هر ايكيميز سئوينج دن نه ائتمه يي بيلميرديك . گئچميش خاطره لري تر – تله سيك سايماغا باشلاديق . آنجاق زامان ، بيزيم خاطره لره سئغمادي . ( بيزه گل ! بير ايله شيب دويون جا دئييب – دانيشاق .) نيم تاج خانيم دئدي . و سونرا عنوانيني منه وئردي . اورايا گئتمه يي قرار وئرديم .
بئش يتيم آناسي اولان رحمتليك قمرتاج خانيم ، حيات يولداشيني فرقه محاربه سينده ايتيرميش دير . نصرت بيگ آدليم فرقه چي 21 آذر فاجعه سيندن سونرا تبريزين سويوق قيشيندا ، دار كوچه لرين بيرينده تانينماز بير نامرد الي له گولله لنيب و اولموشدو . قمرتاج خانيم ايسه بئش ائولادلا حيات چئتين ليك لريله تك باشينا قالميشدي . ياديما گله ن گونلرده من قمرتاج خانيمي محله خانيم لارينا ژاكت – اته ك – بلوز و... باشقا گئييم لر توخوياركن گورموشدوم . دئمه ك بو قرار ائو خرج – مخارجيني چيخارديرميش . آنجاق اونون ائوينه گئتمه ك و سوز آپارماق منيم ان گوزه ل ساعات لاريم اولوردو .
ائو ، آستانا دان توت تا تنبي اوطاغينين يوخاري باشينا كيمي سانكي بير ال ايشي موزه يي كيمي گورونوردو . قمرتاج خانمين الي له تيكيلميش پرده لر – طاقچا پوش لار – متككه اوزلري – بالش اوزلري – چيراغ اورتوك لري – جعبه اوست لري – نه بيليم ساماور يئري – جانماز – تيمم كيسه سي – دم پخت – يخدن اورتويو – رخت آويز اوستلويو .... و هر نه گوزه ل بير حال دا تيكيليب و گوز سئراسينا دوزولموش دور . اللرينده دايما ايكي ميل چابالاركن بيلميره م قمرتاج خانيم بونلاري تيكمه يه و دوغروسو ياراتماغا نه زامان باشارميش دير ؟ توپراق ليق حيه طي بير ائيله سولاييب و مرمري له سوپورردي سانكي حيه ط توپراق دان يوخ مرمردن توكولموش دير . هرنه قمرتاج خانيم ائوينده گول تك پاريلداييب و گول تك عطيرله نيردي !
گئچميش گونلرده نيم تاج خانيم ائوينه گئتديم . دوغروسو خاطره لر اوزوندن اونون ائويني عيني آناسي كيمي گوللو – عطيرلي و قادين الي له يارانميش تصور ائديريم . آمما تصورلريم سهو وارميش ! مخمل موكت لر – فرحي موبيل لر – ريزلي قالي لار – بوفت لر – اوپن مطبخ – سايي سيز لامپا شارلاري – مككه سوغه تي ميز اورتوك لري – سفارش اولان پرده لر – كركره لر ..... بو ائوين هر نه يي بازاردان آلينيب ائوه تاخيلميش دير ! .. اوره ييم سيغيلدي .. سانكي بو ائوين قاديني يوخموش !
دوغرودان زامان بيزلري نه ريه گئتيريب – يئتيرميش دير ؟ دوغرودان بيزيم قادين لارا نه گلميش دير ؟ اونلاردا اولان حيات سئوگي سي – ائو و عائله سئوگي سي ني كيم لر چالميش دير ؟ هر نه يي پول ايله آلماق و اوزه ل باشاري لاري هئچ ده قويماغي كيم بيزلره قئييدي ؟ بيزيم ذوق لي و صنعت كار قادين لاريميز ين الوان بوياقلي ساپ لارني كيم لر اللريندن آليب و اونلارين يئرينه الوان بوياقلي داوا – درمان لاري وئرميش دير ؟ دوغرودان هئچ بيليرسينيز قادين لاريميز آلتي بيرابر اركك لردن آرتيق حكيمه گئديب و درمان يئيرلر ؟
posted by 9:01 PM
ميللي حركت دن ميللي مدافعه
زهره وفائی
يوزلر شخص و مركزلر واسطه سي له زوم آلتيندا قالان ميللي حركت بير ايناملي حال دا اوز داوامينا چاليشير و جان آتير . ميليون لار حركت چي دن عبارت اولان بو حركت نورمال اولاراق هر آن بير چيرپينتي و بير مانع له قارشي لاشير .آنجاق مانع لري بير به بير باشدان آشماق و يئني بير يول دا يئني بير مانع لره راست لاشماق حركت چي لري يورمايير و عكسينه يئني قوه لري هر بير يول دا بو يولچولارلا اشتراك وئره رك ، حركت چي لرين سايي گونو – گوندن آرتماق دادير . آكتيو حركت چي لرين سايي بو يول دا آرتيم گوسترديك جه ، ايه ر كي بير تهرله اوميد وئريجي دير ، ديگر تهر ده باخيرسان كي ميللي حركت ده بير پارا اوزگون لوك لر ياراتماقدادير . پولتيكال چرچيوه ده ( سايي ) معنا وئرمه يه رك بو ساحه ده ان اونملي اولان ( چيخار ) دير . اونا گوره ده آكتيولرين آرتماسي بلكه ميللي حركت ده پروبلم لر ياراتماغا آرتيق يونه لير تا قول اولماغا . بو معنا دئيشيك ليك لري دونيا پولتيك عيارلاماسي له ميللي حركت آراسيندا ، همين حركتين اوزه ل اولماغيندان آسيلي دير .
ايللر بير پارا ( ترس ) كس لر ساريسيندان سورونان ( هاني بس سيزين تئورونوز ؟) و يا (هاني بس سيزين باشدا اولان آكتيولريز ؟ ) سورولار ، بو گون باشقا بير نوع دا مئيدانا گلير و هئچ دخلي اولمايان و ياهالتجي حالدا آرايا آتيلير . بلكه خود ميللي حركت بو سورولارا جاواب اولور آمما ترس دئديين كس لر آرتيق حركتي ضعيف لتمه ك آماجيندان ، سوزو آلماييب و يئني دن تكرار و تكرار ائتمه يه چاليشيرلار . حالبوكي اوزه ل اولان بير حركت ده ، تئوري كاغيذدا يازيليب مئيدانا گله ن عمل لر يوخ ، عكس اولاراق اونجه مئيدانا گليب و عموم ساريسيندان تصديق اولاندان سونرا تئوريه چئوريله ن سوزدور . و عيني حالدا آكتيو و باشچي اولان كس لر اوز ادعالاريله يوخ بلكه عموم راي و باخيميندان بللي اولونور و بو بللي ليك سنه لر سورور و سايي سيز سئناق لار آشيرمادان سونرا اولور .
دوغروسو آذربايجان خالقي گئچميش ده باشدان آشيرميش سايي سيز بلالري گوز اونونده توتاراق ، هرنه دن اونجه تاريخ عيارلاماسيني حركت ده بير آگزيوم ( محور ) كيمي توتور . عموم ايسته ييندن خبرسيز و عموم اينام لاريندان اوزاق اولان كس لر ساريسيندان يازيلان تئوري لر ، داها بوگون خالق ايشينه گلمير . سنه لرجه استول داليندا و دينج اوطاق دا يازيلان يوللار بو گون ده يرسيز اولماغي خالقا آيدين دير .هر گون و هر ساعات سايي سيز چئتينليك لرده و مانع لرده خالق ايله برابر اولان آكتيو بو گون خالق عموم تصديقيني قازانميش دير . بو برابرليك مطلق ( حضور ) باخيميندان يوخ بلكه ( اشتراك ) باخيميندان دير .
پولتيك حربه لريندن بيريسي سورو مئيدانا بوراخماق دير . اونون عموم سوزلويو (charged question)آدلاناركن ، بو حربه ده بير پارا ياهالتجي سورولاري مئيدانا گئتيرمه ك له ، بير طرف دن حركت چي لرده شبهه ياراتماق مقصدي گئديرسه ، ديگر طرف دن حركتي اوزمه يه چاليشماق گورونور . مثال ايچون ( هاني بس سيزده تشكيلات لار ؟ ) سوروسو ، ايسته ر – ايسته مز بير پارا كس لرده ( دوغرودور ! بير تشكيلات ماليكي اولمالييق ! ) ايناميني يارادير . حال بو كي ميللي حركت بير اوزه ل حركت اولاراق بو گون اوندا تشكيلات معنا وئرمه يير . نه دن كي :
1 – ميللي حركت اوزو بير تشكيلات دير و بير تشكيلات ايچينده يئني بير تشكيلات قورماق ممكن دئييل .
2 – دئيله ن تشكيلات ( قول ) و ( بوتاق ) معناسيندا اولماديغينا گوره ، يقين پارچالاماق مقصدينده دير .
3 – تشكيلات قورماق ( نفر ) تاپماق دان آسيلي دير و بو ايش هر نه دن اونجه ( باند بازليق ) سئراسينا گئده جك . بير نفرليك ( طيف ) لر و بير نفر ليك ( پارتيالار ) همين سهو دن يارانير !
4 – تشكيلات ايچينده هر نه دن اونجه ( مرام نامه ) و ( اساس نامه ) اولمالي دير . و يئني بير مرام و اساس ياراتماق يا ميللي حركت دن پارچالار آييرماق لا اولاجاق و يا قارشي اساس لارا سويكنمه ك دن ياراناجاق دير و هر ايكي سي حركته قارشي ساييلير .
5 – تشكيلات اولدوغو حال دا ، ميللي حركت دن بالا مقياس دا اولدوغونا گوره ، بير انگليس مثلي اوزوندن (( اون سيچان بير تووشان دان توتماغا و يئمه يه داها ياخشي دير ! )) يقين اولاراق ( آل – وئره ) داها دوغرو ال وئريش لي دير و بو حركته ان آغير ضربه حسابلانير .
6 – تشكيلات لار يارانديغي حال دا كيم لر ادعادا وارديلار ، ( زوم ) ائده ن مركزلره داها راحات و داها آيدين يوللاري آچيب و آكتيولري مئيدان دان چيخارتماغا ايش لري داها سهل ائدير .
7 – تشكيلات لار يارانديقجا ، يالانچي ياناشمالار آرتيب و نهايتا ايش بيرليك لر ، قارشي ليغا چئوريله بيلير .
8 – تشكيلات لار سئچيلميش و اوزه ل كس لردن قورلدوغو حال دا ، عموم خالق يئنه ده حركت دن ايراغا سورولمه ك ده اولاجاق دير .
9 – عموم فيكريني و آكتيولر فيكيريني تشكيلات قورماغا ياهالداركن ، ميللي حركت اساس لاري ياددان چيخيب و بير دوغرو يول دان يوزلر سهو يول آيريلاجاق دير .
10 – قورولان تشكيلات لار سهو اساس اوزوندن بير به بير داغيلديق جا يئني بير سورو و يئني بير سوز ( گوردونوز ؟ سيز ايش بيرليك ده باشارا بيلمه دينيز ! ) مئيدانا آتيليب و حركت چي لري مايوس ائتمه يه چاليشمالار گورونه جك دير .
بو فاكت لارا باخين جا ، بو گونكو ميللي حركت دن بير ميللي مدافعه يارانماسي لازملي گورونور .ميللي حركت باشدا اولان دموكراسيه ايناناراق هرنه فيكيره يول وئرير سوز يوخ ، آمما بو يول وئرمه آنارشيسم له فرقلي اولماغي بيلينمه لي دير . ائيله سه ميللي مدافعه اونجه ميللي حركتي اوزه ن ، هر كيمسه يه و يا هر مركزه بير حددي بللي ائتمه لي دير و بو حددي آشان ، آشيري بير كس اولاراق ، تابي كي دموكراسي له باغلانان حركت ده ، يئرسز اولمالي دير . حركتي پارچالايان – حركت ده ياراشيق سيز ( بدعت ) لر قويان – حركتي تنيك جلوه لنديره ن – حركت دن اوز خئيرينه و آد قازانماغينا فايدالانان – حركت چي لري بير ماتريال گوزوندن گوره ن و اونلاردان بو قرار فايدالانان – حركت چي لر ساريسيندان غريبه ايسته ك لري عنوان ائده ن ...... و نهايت حركتي اوز دوزگون و ساغلام يولوندان چاشيران هر بير فيكير و هر بير شخص و ..... ميللي مدافعه ني اوز برابرينده گوره رك ، بونا يقين اولسون كي ميللي حركت سنه لر آجي سيني چكديي زورباليق دان قاچاراق هر نه زورباليغا اوره ك دن يوخ دئيير .
ائيله سه ميللي مدافعه ، ميللي حركته دايانان هر بير ترس سوزو و هر بير ترس يولو آيدين لاداراق ، حركت چي لري بير قراردا يولون داوامينا چاغيرمالي دير . ميللي مدافعه هر بير آرايا آتيلان سورونو و تكليفي دقيق جه آناليز ائديب و آراشديريب و دوغروسو نه دير ، ميللي حركته بيلينديرمه لي دير . ميللي مدافعه نين سيلاحي دوشونجه و هر طرف لي بيلگي اولاراق ، دئمه ك ميللي حركتين پولتيك قولونون ايلك بيناسي اولا بيلير . نه دن كي داها بوگون ميللي حركت بير چاي – بير چشمه يوخ ، بير چيرپينان دنيز دير . و بو دنيز ، دنيز لر ساياغي زير – زيبل لري قيراغا آتاركن ، درر – گوهرلري باغرينا باسير . بو دنيره قوشولماق ايسته ين لر دنيزين هر بير قطره سينه اينانمالي و بير قرار اولمالي ديلار .
posted by 9:01 PM
وارليغيميز ، اوروميه.........
زهره وفايي
نه تك آذربايجان بئله قافقاز اولكه لرينه اوزوگ قاشي اولان اوروميه ، نه سعادت كي بيزيم وارليغيميز دير ! عدن جنتي ساييلان ، اودلار قايناغي ، دنيزلر ياتاغي ، آلتون تورپاغي ، مرد ايگيت لرله بيناسي قويولان اروميه ، ايه ر بو گون طاماح كار قودوز لارين آغزيني سولانديرير ، همين بو اوزه لليك لر اوزوندن دير . بئله وارليغي بسله مك ، اونا لايق اولان قده ر ديرله مك تابي كي اونون اصيل ماليك لري آاذربايجانلي لارين بورجودور . امپرياليستي اويون لارا دايانان اورمو ، بو گون چئشيدلي يول لارلا هده له نير و ضعيف لتمه سينه چوخ واسطه لر سينانير . آمما قارشي دا خور باخان دوشمان لارين حربه – زوربا لارينا باخماياراق ، اورمو آذربايجانين گوز ببه يي كيمي دايانير – ساخلانيلير و ساخلانيلاجاق دير ! بو وارليغيميزي مختصرجه تانيماق ايچون بير نئچه معلومات :
غربي آذربايجان آدلانان اورمو ولايتي 660/43 كيلومتير مربع گئنيش ليي و ايران اولكه سيندن 25/2% يئر آلير . اورمو مين لر سنه اونجه ده ( چي چس ) و يا ( تي تس ) آدلانان دنيزجيك يئرلري و سنورتيك دورونده آغير وولكان لار اوزوندن ، نهنگ داغلار و چوخلو قورولوق لار اوندا يارنميش دير . خزر دنيزيندن بير پارچا اولان اورمو گولو بو گون سهند – زاگرس – ساوالان – آرارات و قافقاز كيمي داغلارين آناسي ساييلير . سايي سيز چشمه لر – چاي لار – چمن ليك لر بو اولكه ده يارانميش دير . بو گون 2496660 سايي دا نفوسا ماليك اولان بو ايالتين آدليم شهرلري عبارت اولور : سولد.ز ( نقده ) – سويوق بولاق ( مهاباد ) – اشنويه – سردشت – پيرانشهر – بوكان – قوشاچاي ( مياندوآب ) – تيكاب – صايين قالا ( شاهين دژ ) – خوي – سالماس – چالدران و ماكي . اورمو گولو 4810 كيلو متير مربع گئنيش ليك له 130-140 كيلومتير بويو و 15 - 40 كيلومتير اني و 5 – 6 متير ده رين ليي واردير . اونون آدالارينين گئنيش ليي اوست – اوسته 334 كيلومتير مربع دير . بو گولون سويو اوندا اولان دوز باخيميندان بحرالميت دن سونرا دايانير و اوندا ياشايان تكجه حيات ( آرتميا ) دير . اورمو گولوندن سونرا بو ايالت ده بيرده ( مر ميشو ) دنيزجيي واردير . بو دنيزجيك 5 هكتار گئنيش ليي و قيزيل آلا باليق لارين ياشام يئري دير . مرميشو اورمودان 45 كيلومتير باتي سمتينه يئرله شير . اورمونون قميش ليك لري 5075 كيلو متير مربع اولاراق 160 سايي دا چئشيدلي قوش لارين يوواسي سانيلير . آدليم و تانينميش قميش ليك لردن بير نئچه سي : شيطان آباد – ياديگارلي – جويوت آياد – باب علي – كانلي – قارا گول – يويول آباد – قارا قوش – قارا بولاق – ياريم قيه – ساري سو – آغ زيارت – حسنلو – داش ترگه – قپي قازان – بيرگه – آغ گول – عشق آباد و شور گول .
اورمودا آخان چاي لارين بير نئچه سي : جيغاتي ( زرينه رود ) – چيمن رود ( سيمينه رود ) – قوشا چايي – سويوق بولاق چايي – باراندوز چايي – زولا چايي – آراز چايي – زاب و قيدار چاي لاري . ها بئله گودار چايي – نازلي چاي – روضه چاي – شهر چايي – خرخرا چايي – قطور چايي – زنگيمار – بالا زاب - ...چاي لاري . بو چاي لارين آخيميندان گوزه ل – گوزه ل شلاله لر يارانميش دير . اونلاردان بير نئچه سي : شلمه ش شلاله سي – سولو شلاله ( سولوك ) – سوله توكه ل شلاله سي – قالاجيق شلاله سي . آنجاق ايستي و مانريال سولاردان دا بو اولكه نصيب سيز قالماميش دير . اونلاردان بير نئچه سي : زندان سويو – كيراو سويو – يئتدي گوز ( يئتميش گوز ) – باش كند سويو – ايستي سو ( قوشچو سويو ) –
بو چاي لار – داغ لار كوكسونده چوخلو كوهول لرده يارانميش دير . اونلارين بير نئچه سي : فرهاد كوهولو – تاخت قالا – غار داغي – كهريز – دانيال – زندان كوهولو – بابا حسن – غيب آباد – كرفتو – و ان اونملي سي اولان سهولان كوهولو دور كي گوزه ليك ده دوغروسو ميثال سيز بير كوهول دور . اورمونون سايي سيز هاريتاژ ( قورولان ) يئرلري واردير و بو يئرلرده اولان بيتگي لر و جنه ورلرين دوغرو سايي سي بو گونه دك هئچ كيمسه يه بللي اولماييب دير . بو قورولان يئرلرين بير نئچه سي : اورمو گولونون چئوره سي – ميراكل – آغ كند – كاكي – اورتاق اورمو چئوره سي – و هابئله : اورمونون بند و توت لوق لار يئري – مرميشو گولو – قاسملو دره سي ( شهدا دره سي ) – خوش آك دوزلويو ( اسكي و قيش ايدمان لار يئري ) – نازلو يئرلري – كاظم داشي – باري ليمان جيي – رشكه ن و گولمان خانا ليمان لاري – اوزوم لوك لر – فيره رق ياشيل ليغي – زلزله چشمه سي – په سه يي ( خوي دا ) – ثزيا گوزلو ( ماكي دا ) – سويوق بولاق سددي – سهولان كوهولو و سايره .
بونلاردان علاوه اورمو و دوغروسو بو گون غربي آذربايجان آدلانان ايالت بير قديم و چوخ اسكي تاريخه ماليك اولاراق اوندا اولان تاريخي اثرلر ده سايا گلمز دير . تاسف له بئله ده يرلي اثرلر بير گون سايمامازليق دان بوراخلميشدي ايه ر ، بوگون ديگر مدعي لره ادعا آغاجي اولاراق هر گون بير بينا و هر گون بير اثره بير يئني صاحاب تاپيلير ! بير ائيله كي اورمولولار ( كاش او بوراخيلان گونلر اولايدي ! ) دئيرلر و بو يولدان يئتيمه ميش خانليق ادعاسي ائده ن لره هويوخ قاليرلار ! هر حال دا تاريخ اوز آناسيني ياخشي تانير ، بير نئچه بينا و اثرلرين آديني اوخوياق : اورمونون ميناره جامعي ( اوشارلار دوروندن قالان ) – اورمونون مركز جامعي ( اسكي بازاردا اولان جامع – اونجه آتشكده وارميش ) – امام زادا بركشلي بيناسي – مطلب خان جامعي ( خوي – ايلخاني لر دوروندن ) – اوچ گونبذلي بينا ( اورمو دا 6 نجي عصيردن قالان ) – حسنلو ديكي ( 6000 ايل ميلاددان اونجه دن قالان اثرلر ) – هفته وان كنيسه سي ( آسوري لره عايد ) – مفانجوق ديكي – قارني ياريق كوهولو – امام زادا بهلول – پير احمد كند مزارليغي – دامبار شهرينين اثرلري – آراز ايلك سددي – ده مير تپه يايلاغي – زنگمار چايي – زرزر كنيسه سي – ماكي بلديه بيناسي – قيرميزليخ دره سي – توملوس مزارليغي – شيخ معروف چشمه سي – قالات گاه قالاسي – فخري گاه قالاسي – ساري قولو خان قالاسي – لجه حامامي – ميرزا رسول جامامي – شاعرلر مزاري – بوداق سولطان مقبره سي – اندر قاش شهر بيناسي – اكه تاغي – باروق حامامي – ستارخان كورپوسو – فخري گاه كوهولو ( فراتيس دوروندن قالان ) – قارا كنيسه – باغچاجيق بيناسي ( ماكي – قجرلردن قالان ) – كلاه فرنگي بيناسي ( ماكي – قجرلردن قالان ) – تخت سليمان ( تيكاب – دوردونجو ايران آدينا يونسكو دا ثبت اولان اثر – اسلام دان اونجه ) – زندان بيناسي ( تيكاب ) – سيد صدرالدين مقبره سي ( چالدران – شاه اسماعيل دوروندن ) – شمس تبريز ميناره سي ( خوي – صفوي لر ) – خان تختي داش قازمالاري ( سلماس – اسلام دان اونجه ) – ننه مريم كنيسه سي ( اونجه آتشكده وارميش ) – بسطام قالاسي ( قارا ضياالدين – 7 نجي عصير ) – اسماعيا آغا قالاسي – كاظم خان داشي ( 350 متير اوجاليغيندا اولان داش قالا ) – بردوك قالاسي – كورچين قالاسي – دم دم قالاسي – راووز قالاسي ( ماكي – 3000 ايل ميلاددان اونجه ) – اورمو بازاري – حامام لاري و جامع لري – خوي بازاري ( شاه طهماسب دوروندن ) – داش دروازا ( خوي ) – خاتون كورپوسو ( 1170 هجري قمري )- بئش گوز كورپوسو ( ماكي 10 نجي عصير ) – قوطور كورپوسو – سويوق بولاق جامعي – سردار جامعي – اورمو بلديه بيناسي ( 1310 دا آلمانلي لار بينا ائتميش ) .
بو معلومات لار آذربايجانين مين گوشه سيندن بير گوشه سي اولاراق يقين كي آز – چوخو واردير . اونا گوره ده حورمتلي چاليشان دوستلاردان خواهش اولونور قالان حيصه سيني يازيب و يايسينلار . آذربايجاني دوغرو تانيتماق و دوغرو تانيماق هر بير آذربايجانلي نين دانيلماز بورجودور !
posted by 9:00 PM
خالق باشاريسينا اينانمالييق !
زهره وفايي
ايران تورك لرينده اوز وئره ن معاصر آيدين ليق ، دئمه ك عموم ضياليغي ، نه دن لريني آراشديرماق ، بلكه بير پارا+ پاي; آييران لارا درس اولا بيلير . بو آراشديرمالاردا بير نه يي ايضاح ائتمه ك ايچون اونجه بير ضد اولان نه يي آچماق لازم دير . بلكه بو قونويا ان ياخين ضد ايضاج محمد امين رسول زاده و شيخ محمد خياباني و سيد جعفر پيشه وري عصرينده عموم خالقين دوشونجه سي آزادليق دان – گره ك لي حاق لاريندان – بو آزادليغا و گره كلي حاق لارا چاتماق يوللاري و ديگر اساس مفكوره لردن عبارت اولا بيلير . بو سنه لرين تاريخينه مراجعت ائدنده آيدين لار و ديگر طرف ده كوتله آراسيندا اولان چوخ آغير فاصله گورونور . بير ميليون عادي خالق برابرينده اون – ايگرمي ضيالي نهايت باشارديق لاري چئوره لرينده اولان كس لرخ بيرپارا فيكيرلري چاتديرماق اولور . اونلارين سا نه قده ر اينانماق لاري و نه قده ر اينام سيز اولماق لاري بو نهضت لرين سونوندا تاسف له اوزه چيخير . هر حال دا او زامان دا اولان واسطه لراوزوندن بلكه بو ضيالي لاري هئچ ده قئناماق اولمايير . ان چوخ سايي دا ده رگي تبريز و باكي دا ياييلان حال دا ، اونلارين تيراژي مين دن يوخاري اولماييردي و نورمال اولاراق بو آزليق واسط لر له ، بير حال دا كي زامان سورعت له ايره لي گئدير و اولكه لرده دئيشيك ليك لر يارانير ، بير ائيله كسرلي ايش گورمه ك اولمايير . نهنگ روس – انگليس و آمريكا امپراطورلوق لاري قارشيسيندا دوغروسو آذربايجان دا اوز وئره ن او ، تئنيك انقلاب لار دئمه ك يئنه ده چوخ باشاريلي اولموش لار . ان آزي ( بو خالق زاماني گلرسه باشارا بيلير نه ائيله سين ) دوشونجه سيني قارشي دايانان لارا آنديرميش دير .باخماياراق كي همين ضديت ده اولان قوه لر بو باشاريلي خالقا ضييق لري قات – قات آرتيرميش لار ، آذربايجانلي لار تكرار يئني يوللاري سئناماق دان يورولماميش لار .
هر بير اون ايل ده بير دئيشيك ليك ليي باشدان آشيران آذربايجانلي لار ، نهايت بو عصره چاتميش لار و بو گونكو دوروم لاريله چوخلاريني شاسيرميش لار . تحصيل ساحه سيندن يئرلي سيلينه ن آنا ديل لري دئمه ك ان آغير ظولوم حسابلانير . و داها آغير ، ديگر ديلي مجبوريت له اوخوماق – يازماق و دانيشماق بير قات داها ظولوم سانيلير . آنجاق تكجه انا ديلي مبحثي اولسايدي بلكه بو خالق اونلا دا بير قرار ياناشيردي . آمما همين مجبوريت له اوخودوغو ديل ده اوزونه عايد هئچ نه گورمه يير . ايران تورك لري مكتب لرده اوخونان كيتاب لاردا نه قده ر يئرلري واردير ؟ آنجاق تكجه بو يئرسيزليك مبحثي اولسايدي .... همين كيتاب لاردا يازيلان بير پارا يالان لار – يامان لار – تهمت لر و اويدورمالارا نه آد قويماق اولور ؟
يوز ايله ياخين ياساق دان سونرا ، دئمه ك بير – ايكي نسيل دئيشيله ن حال دا ، بلكه ضد قوه لر بئله توقعي ائديرديلر يئني يئتمه نسيل داها توركجولوك دن – ديل دن – تاريخ دن – كولتوردن – مدنيت دن و هر نه ييندن اوساناجاقميش ويئني قوندارما سوزلره بويون اولاجاقميش . آمما بو گون او توقعي لرين عكسي اوزه چيخير .
بو گون داها بئش – اون ضيالي لار ايسته ييندن يوخ بلكه ميليون لار آذربايجانلي ايسته يي ، اوز وارليق لارينا ماليك اولماق عنواني له ديله گلير ! بو گون آيدين ليق داها اونورست ده و خارج ده تحصيل آلان كس لره حصر اولمور . بو گون ان ساوادسيز ساييلان امه جي بئله ، حاق لاري نه دير ، دوشونور و آنير . آنجاق دوروم يئله كوتله ايچينه يئيريندن سونرا ، بير پارا آدلاريني سياسي تحليل كار قوياراق ، بو دوشونجه ني بير پارا كس لره و يا پروسه لره نسبت وئره رك ، بو خالق حاققيندا ديگر بير بويوك ظولمو روا گورورلر . مثال ايچون دونه – دونه ( بو آچيق مئيدان اصلاحات و خاتمي دوروندن بيزه يئته ن مئيدان دير ) دئييب و دايانيرلار . دئيه ن آي حورمتلي تحليل كار ! بو سگگيز ايل اصلاحات دورونده ايران تورك لري ياشاديغي يئرلرده هانسي مكتب ، هانسي اونورست ، هانسي كيتابخانا ، هانسي آراشديرما مركزي ، هانسي آنسكلوپديالار .... بونلارين ديلينه – كولتورونه – مدنيتينه ... عايد قورولدو و بر پا اولدو ؟ دئيه ن هانسي پارتيالار ، ده رنك لر ، ان . جي . او لار ، بين الخالق نوماينده ليك لري بو خالقين اصيل ايسته ييني يئرينه يئتيرمه ك ايچون بر پا اولدو ؟ همين اصلاحات دورونده بئله مزارليغا – داغا – و ساده توپلانتي لارا گئتمه ك ده همين خالقا ياساق لاندي ! ايندي سه سيز بويورون حورمتلي تحليل كار ! عموم دوشونجه بو خالقين ايچيندن جوشور يوخسا اصلاحات اوزوندن ؟ آنجاق بئله + پول ; آليب + تحليل ; يازان لارين سوژت لري قورتولان دئييل . نه دن كي ايندي ده ديگر بير تحليل وئريرلر : آمريكا هجومو عراق اولكه سينه و ديگر طرف دن ايران حاكميتينه گلديي حربه – زوربا اوزوندن ايران خالق لارينا خصوص تورك لره آچيق بير مئيدان تاپيليب دير !
بو سهو تحليل هر آچي دان سهو گورونور . و ان اونملي سي و گوزه چارپان سهوي بودور: آذربايجانين ميللي حركتي و حركت چي لري آمريكا تئز لريله مطلق اويقونلوق لاري اولماديق لاري حال دا نه ساياق اولا بيلير هم بير تئزي رد ائديب و هم اوندان آسيلاسان ؟! و ديگر سهو بو دور ايه ر آمريكا سياست چي لري ميللي حركت ده اوزلرينه بير ال توتار قده ر يئر تاپا بيلسه لر ، يقين كي اوندان قورتولا نا كيمي آسلانارديلار ! لطفا سهو تحليل لر له بو خالقي اوز باشاريسيندان مايوس ائديب و ديگر لردن آسيلي اولماغي اونلارا قانديرماغا چاليشمايين ! بو گونكو تحليل لر زامانين ان سئخ و ان دار آني اولدوغونا گوره ، داها دقت لي و داها دوغرو اولمالي دير . بو گون خالق لار اوز ايسته ك لرين دئمه يه چوخلو يوللار بيليرلر . آذربايجانلي لار بو گون اوز آماج لاريني ديله گئتيرمه يه ديلمانج ايسته ميرلر . اونلار هر بير آتديم دا گونلر – آي لار بلكه سنه لر دوزه بيليرلر . تلسمه ك تله يه دوشمه ك دير !
posted by 8:59 PM
سرمايه داران داخلي ، هم پيمانان سرمايه داري غرب
زهره وفائي
در اينكه دولت آمريكا تمثيل يك حكومت سرمايه داري از نوع برده داري ، صد البته ، مي باشد ترديدي نيست . عليرغم تبليغات وسيعي كه آمريكا در خصوص تعريف خود بعنوان يك كشور دموكرات و منطبق با اصول ها و آرمانهاي انسان دوستانه مي نمايد ، امروز بر همگان وافعيت اين كشور عيان است . چرا كه اساس حكومت اين كشور بر پايه هاي سرمايه داري بنا گرديده است و تعالي در سرمايه داري همواره بصورت عقب گرد در اصول اخلاقي و انساني بوده است و مي باشد . فلذا تعالي و پيشرفت اين كشور اگر چه در منحني هاي نمايشگر اقتصاد و سرمايه رو به بالا مي رود ، در خصوص ايده هاي بشري همواره در حال افول است . از خصوصيات ويژه سرمايه داري افزودن بر سرمايه با ترويج فرهنگ مصرف ، افراط و تفريط ، تجمل و تظاهر و در كنار آن عوام فريبي وسيع مي باشد . براي حكومت سرمايه دار همه چيز بصورت دلار متجلي مي گردد . و طبيعي است كه براي چنين حكومتي خواست مردم ، فرهنگ مردم ، نياز هاي انساني و طبيعي مردم ، شئون و حيثيت و همه و همه .... بر اساس دلار محاسبه مي شود . و بر همان اساس ارزش گذاري مي گردد . امروز وضعيت حكومتي آمريكا در برابر وضعيت مردمان آن تمثيلي از يك ديكتاتوري مطلق سرمايه داري است كه واقعا زندگي را براي مردمانش به صورت شكنجه اي براي كسب دلار در آورده است . هر آمريكايي زماني كه چشم از خواب بر ميگيرد اولين كلمه اي كه به ذهنش مي رسد ( دلار بيشتر ) است ! اين است آرمان ميليون ها آمريكايي و در راس آنها حكومتي كه گرفتار دست لابي هلي صيهونيستي است و تمامي مراحل تصميم گيري و اجراي حكومتي از آنان ناشي ميشود و آرمان صيهونيست ها همانا گرفتار نمودن مردم جهان از سويي در چنگال نياز هاي مادي و از سوي ديگر تهي نمودن مردم از هويت هاي ديني و فرهنگي و مليتي است .
با اين اوصاف اگر بخواهيم نكات مشتركي را ميان جهان شرق و سرمايه داري غرب بيابيم اگر چه به ظاهر چيزي نخواهيم يافت اما با اندكي دقت در ترفند هاي هزارگونه سرمايه داري ، ميتوانيم رد پا و اثرگذاريهايي را در اين بين پي گيري كنيم . آنچه كه به نامهاي نظم نوين جهاني ، يكسان سازي اقتصادي ،دهكده جهاني و.... تبليغ ميگردد در كشورهاي جهان سومي بصورت بانك هاي رنگارنگ ،بصورت بهره هاي بانكي ، بصورت سرمايه گذاريهاي شركتي ، بصورت خريد و فروش سهام ، بصورت تبديل ارز و طلا ، بصورت كارتهاي خريد و اعتباري ، بصورت سهامداري و سپرده گذاري ،بصورت سازمانها و مراكز نيمه دولتي ، بصورت بخش هاي خصوصي و... جلوه گر مي گردد . از آنجا كه اساس چنين تحولاتي بر مبناي ( دلار بيشتر به هر بهايي ) گذارده ميشود ، اولين قرباني چنين تحولاتي خيل عظيم مردماني هستند كه ابتداعا بواسطه فرهنگ ديرينه خود با چنين مسائلي بيگانه و نا مانوس هستند . اما سرمايه داران ميدانند چگونه اين مردم را با چنين ترفندهايي مانوس نمايند . آنان در سو استفاده از فقر اطلاعاتي و فقر اقتصادي مردم ، با وام هاي بانكي ، جايزه هاي بانكي ، بهره هاي سهامداري ، با اولويت دادن رابطه بر ضابطه ، با فخر فروشي هاي كاذب ، با القا وجود تمدن در چنين كادرهايي ، با القا ترس از عقب ماندگي ؟!! و صد ها ترفند ديگر مردم را به مشاركت در چنين ميدان هايي مجبور ميسازند . و نهايتا اجبار به كسب در آمد بيشتر براي هزينه نمودن در فرهنگ مصرف ، افراط و تفريط ، تجمل گرايي و تخريب ، مردم را به سوي چنين برنامه هايي مي كشاند . طبيعي است هر فردي كه زندگيش با كاغذ پاره هايي به نام هاي اوراق مشاركت ، دفترچه پس انداز ، قبض هاي متعدد ، چك هاي بانكي ، اسكناس هاي رنگارنگ عجين شود ، ديگر براي انديشه اي غير، مجالي نمي يابد ، و اين همان وضعيت ايده آل سرمايه داري است !
چنين فردي ديگر از وضعيتي كه براي كشورش ، براي مردمش و حتي براي فرزندانش پيش مي آيد انديشناك و نگران نيست . خبر مورد علاقه وي قيمت طلا و دلار و سكه است . تمامي صحبت هاي وي نيز در اين حوزه دور مي زند . انحطاط هاي اخلاقي و فرهنگي و پايمال گرديدن هويت و مليت براي چنين كساني در مراحل صدم به بعد قرار دارد .چنين افرادي هم پيمانان آمريكا در داخل كشور هستند كه خواه و ناخواه هر لحظه به همصدايي با اين دولت بر مي خيرند .
+ بوجود آوردن منطقه امن ; براي + سرمايه گذاري بيشتر ; از شعارهاي چندين و چند ساله اين شيادان است . و منطقه امن زماني بوجود مي آيد كه مردمان آن سخت در گير تلاش براي كسب دلار بيشتر و هزينه آن براي افراطي گريهايي از هر نوع ، چه عيش و نوش و عياشي و چه زيارت و مهماني و عروسي هاي آنچناني در حد تجمل و تظاهر باشند . طبيعي است اگر فردي دراين ميان فرياد فرهنگ طلبي و هويت خواهي و مليت پرستي سر دهد ، منطقه را نا امن ميسازد و براي سركوب وي مي بايد كه باز به ترفندهاي سرمايه داري روي آورد . قرار دادن چنين افرادي در تنگناهاي مالي و دموكراسي و نهايتا بگير و ببند ، از فرامين
ديكته شده سرمايه داري غرب است . البته سرمايه دار غرب اگر در همين فرياد هاي فرهنگ طلبي و هويت خواهي و مليت پرستي امكان + دلار يابي ; بيابد با اين فرياد ها هم همصدا گشته و ميدان ديگري براي كسب درآمد بيشتر فراهم مي نمايد. از شيوه ه هاي سرمايه دار است كه هر آن مي تواند به هر لباسي درآيد. در رويارويي با چنين اوصافي كشور ايران در قبال اشغال افغانستان ـ عراق ـ فروپاشي شوروي ـ تعامل فلسطين و اسرائيل ـ در قبال محاصره هاي اقتصادي و سياسي ـ در قبال اوضاع داخلي چه انتخابات رياست جمهور و چه مطالبات اقوام و ملل و ... در قبال صدها مسئله ديگر بايد كه گزينه برتر را برگزيند و آن همانا + همراهي با مردم و همصدائي با آنان; است در قبال خواست اكثريّت و رد اقليتي كه بنا بر امتحانات بسياري كه داده اندمورد ترديد عموم مردم قرار گرفته اند. جاي بسي خوشوقتي است كه مردم كشور علي رغم عدم دسترسي و حضور در تشكل هاي رسمي و احزاب به نام، چنان متشكل و منسجم در صحنه ها حضور مي يابند و يا برعكس، حضور نمي يابند، كه سرمايه داران غرب را از نفوذ در چنين محدوده اي مأيوس مي سازند. البته ترفند هاي بيشمار سرمايه داري غرب نيز نبايد ناديده انگاشته شود چراكه به يقين چندين و چند برنامه ديگر در آستين شعبده بازي خود محوظ دارند.
posted by 8:59 PM
مبارز هميشه پيروز ، بابك ..
زهره وفايي
عباسيان در 132 هجري با بر اندازي امويان بر مسند خلافت ممالك اسلامي و مسلمانان جهان تكيه زدند . اولين خدمت عياسيان به خيل مردماني كه ازآمدنشان اظهار شادماني مي نمودند ، كشتن ابو مسلم خراساني و برانداختن برمكيان بود البته همگي به حيله و خدعه !سي سال بعد از اين تاريخ يعني در سال 162 هجري قيام هاي ضد بغداد در قالب قيام خرميان در مناطق متعددي از ممالك تحت سلطه خلفاي عباسي شروع گرديد . خرميان كه كلا به ضديت بر حكومت اعراب بر خاسته بودند ، عمدتا تركيبي از جوانان و كشاورزان و افراد تهي دست بي شمار جامعه بودند كه در سايه زراندوزي و عشرت گذاري خلفاي عباسي و امراي دست نشانده آنها هر روز بر تعداد چنين ناراضياني افزوده ميگرديد .
اولين پيروزي بابك بر خلفاي ظلم و جور زماني بود كه وي علنا نداي مخالفت را سر داد . هر چند كساني چون افشين و مازيار در خفا با بابك پيمان اتحاد و هم رايي بسته بودند اما هيچگاه علنا مخالفت خود را بروز ندادند و اين دورويي و حيله گري آن دو را از افتخار اولين پيروزي بابك بي بهره گذارد . قاطعيت بابك در خصوص راهي كه بر گزيده بود وي را قهرمان هزاران آزادي طلب زمان خود كرد . و چنين شد كه بابك توانست پرچمي را كه در آذربايجان بر افراشته بود به ولاياتي چون همدان و ديلمان و اصفهان و... حتي روم شرقي نيز ببرد و هزاران كس را در اين راه هم راي خود سازد .
عليرغم قتل ها و كشتار هاي دسته جمعي خرميان كه تاريخ نگاران عرب نيز آنرا تاييد مي نمايند ، باز هم بابك فرياد آزادي بر اساس روابط انساني را سر ميداد و هيچگاه نفر اولي نبود كه براي جنگ دست به شمشير ببرد . بدين ترتيب بابك مدت بيست و سه سال بدون تغيير موضعي كه در روز اول مبارزه بر گزيده بود بي وقفه و شب و روز به مبارزه خود ادامه داد . پايداري وي در اين مدت طولاني و تحمل شديد ترين لطمات روحي و جاني و مالي در واقع دومين پيروزي بدون ترديد بابك به حساب مي آيد . پايداريي كه وي در اين مدت از خود نشان داد چنان بي مثال و استثنايي است كه تمامي تاريخ نگاران بدان معترفند . و اگر نبود تنگ نظري بسياري از دشمنان بابك ، به يقين وي را تنها نمونه پايداري در مبارزات تاريخي مي ناميدند . بابك پاي در راهي نهاده بود كه در پايان راه پيروزي بدون ترديد در انتظار وي بود . و افشين همپيمان وي چنان در دالانهاي تو در توي ذلالت و دلبستگي به مقام و خيانت به دوستان و حتي اقوام سرگردان بود كه راه رهايي را هم گم كرده بود . و اگر مي بينيم كه خليفه معتصم نهايتا افشين را براي اجراي خدعه هاي درباري بر عليه بابك بر مي گزيند ، از روي همين سرگرداني و بي آرماني افشين است . چراكه افشين همه چيز خود را باخته است و توان تشخيص راه درست را در دالانهاي گمراهي گم كرده است . رويارويي با افشين در نبرد نهايي براي بابك حكم يك پيروزي ديگر را دارد . اين آخرين تركش خليفه است و بابك از اين آخرين تركش هم براي اثبات حقانيت و ادعاي خود سود مي جويد . ( هركس كه براي يك بارهم كه شده بر سر سفره خليفه بنشيند خائن و متظاهر است ) . بابك مي خواهد در نبرد با افشين به هزاران خلق به ستوه آمده از ستم خلفا نشان بدهد كه ( از ماست كه بر ماست ! ) . مي خواهد تلخي جنگ داخلي و رويارويي هم بندهاي در بند را به مردم نشان بدهد . مي خواهد به مردم بگويد كه در اين جنگ پيروزي از آن نفر سومي است كه در ميدان حضور ندارد !
بابك در زمان دستگيري نيز پيروز است . چراكه با خدعه گرفتار ميشود نه با جنگ مردانه و عادلانه . سهل بن سنباط يكي از خائنان به نام تاريخ ، بابك را در مغاره اي تاريك به دست افشين مي سپارد . گويي از نگريستن بر چهره وي نيز وحشت دارد . اما بابك همچنان پيروز است . التماس نمي كند . وعده و وعيد نمي دهد . شرط نمي پذيرد . همانند بيست و سه سال پيش سر افراز و با اراده است . هنوز هم در خود توان مبارزه را مي بيند . دست و پايش را مي بندند تا ظلم خليفه جلوه عيني يابد . خليفه به نمايش قدرت مي انديشد و بابك با تمام توان به شكستن اين قدرت نمايشي جهد دارد . بابك در كاخ خليفه هم پيروز است . امان نامه نمي خواهد . سمت و منصب نمي پذيرد . صدايش نمي لرزد . تمامي نفرت خويش را در چشمانش و زبانش نثار خليفه و دستگاه ظلم و جور او مي سازد . بابك به پيروزي خود يقين دارد . چرا كه وي اولين كسي است كه قيام بالسيف ( قيام مسلحانه ) را عليه خلفاي ظلم پيشه عباسي بدعت نهاده است و از پايان كار سخت دل قوي است . ميداند كه هم اكنون ميليونها انسان در اطراف و اكناف بلاد اسلامي در تدبير بر انداختن خلافت مستبدان هستند . اين براي بابك به معناي پيروزي است چراكه در شروع كار نيز در همين انديشه بود . وي نه طالب خلافت بود نه سرداري و نه اميري . بابك در آرزوي بيداري انسانها يي بود كه شب و روز در برابر چشمانش جان مي كندند و خفت ها مي كشيدند . بابك ميخواست همين مردم به پوشالي بودن دستگاه خلافت پي ببرند و حالا كه ميليونها هم راي و همفكر دارد پيروز است ، پيروز واقعي !او مرگ را نچشيد........
posted by 8:58 PM
Friday, April 22, 2005
Azerbaycan Səsi Radiyosu Oslo
Zöhrə Vəfayi xanımnan özəl musahibə
آزربايجان سسي رادييوسو اوسلو
زؤهره وفايي خانيمنان اؤزه ل موصاحيبه
posted by 10:57 AM
Thursday, April 14, 2005
میللی حرکت 1383 نجی ایلینده
میللی حرکت 1383 نجی ایلده
ایللر بوندان اونجه دن زامان طلب لری اوزوندن یارانمیش آذربایجانین میللی حرکتی دیگر بیر ایلی باشدان سووب و البته کی چئشیدلی تجربه لر و اوغورلار قازاناراق یئنی بیر ایله آیاق باسیر . بو حرکت جانلی و گورکملی بیر حرکت اولاراق ؛ گئچمیش بیر ایل عرضینده چوخلو آذربایجانلی لاری اوزیله یولداش ائده رک ؛ چوخلو دا یئنی طلب لر و پروسه لر یاراتمیش دیر . داها یاخشی سی میللی حرکت دورومونو ؛ گئچمیش ایلده بیر یاشیل بوغدا زمی سی کیمی تصور ائده ک . بو زمی داها تر – تله سیک سپله نن دنه لر ؛ واختلی – واخت سیز وئریله ن سولار ؛ زامانی چاتمادان بیچیله ن حاصیل اوزوندن یوخ ؛ بلکه داها دقت لی و داها دوغرو بیر زمی کیمی بسلنمیش . دنه لر سپیلمه دن اونجه یئر هامارلانیب ؛ داشی – چانقیری آیریلیب ؛ و اونا گوره ده بو زمی ده بیته ن بوغدالار بیر سویه ده و بیر بوی دا گورونور . دوغرودور ! میللی حرکت ؛ ده رین اسلوب لار قراریندا « عمودی» حال دا یوخ « افقی » حال دا گئنیش له نیب و بویوموشدور . مین لر بلکه میلیون لار آذربایجانلی بو حرکته بیر میلیت چی و آذربایجانچی کیمی قوشولماق لاری همین گئنیش لیک اوزوندن دیر . بو گون هر بیر شهرده و کندده بئله ؛ میلیت چی لیک مفکوره سینی خالق ایچینده آیدین جا گورمه ک اولور . بو مفکوره آشیری ناسیونالیسم اساس لاریندا یوخ ؛ عکسینه اوز کیملیک لرینی دوغرو دوشونمک اساسیندا یارانمیش دیر . اوز کولتورونه – تاریخینه – مدنیتینه – اقتصادیاتینا – و گله جه یینه مئیل گوستره ن آذربایجانلی لارین سایی گونو گوندن آرتماق دادیر . همین ماراق ؛ بیر ده رین بیرلییه امکان وئرمیشدی . دیگر طرف دن بو ماراق و بیر لیی نه سایاق گوسترمه ک سویه سی ها بئله ؛ دوغرو اکیله ن زمی نین دوغرو ثمری کیمی اولموشدو .
اون لار ده رگی گئچمیش ایلده یئنی دوغولموش لار . تکرار یاییلان ده رگی لرین سایی بللی دئییل . یوزلر کیتاب – جزوه – نوت – ال به ال یایلمیشدیر . مین لر مقاله چئشیدلی قونولاردا یازیلیب و یایلمیش دیر . ضییق لره باخمایاراق ؛ یوزلر جمعیت ؛ توتاق شعر و ادبیات ایچون ؛ توتاق داغچی لیق ایچون ؛ و دیگر سئرالاردا یارانمیشدیر . یوزلر توپلانتی هر بیر شهرده و هر بیر نوقطه ده قورولموشدو . چئشیدلی مراسیم لر آپاریلمیش دیر . اون لار یئنی اینترنت سایت لاری – وبلاگ لار ... قورولموشدور . میلیون لار آذربایجانلی بیر تهر له بیر – بیریله ایلیشگی یارادیب ؛ دانیشیق لار آپارمیش لار . دوغروسو بوگون بو یاشیل زمی نین بوتالاری ؛ بئله اسه ن یئل دن ده سوزلرینی بیر بیرینه چاتدرماغا فایدالانیرلار !
ستارخان توره نی – 24 آوریل – صفر خان مراسیمی – خارابا کلیسا – بابک قالاسی – پوزوق دئییرمان مراسیمی – سرچشمه مسجیدی – شبستر توره نی – 21 آذر مراسیمی – مشروطه ایل دونومو – طغرل توره نی – آنا دیل گونو – قادین گونو – اویرنجی لر توپلومو – عین الی مراسیمی – آخیر چرشنبه مراسیمی _ اونلار عزیزلمه مراسیمی – اون لار موسیقی اجراسی – باشاریلی تیاتر لار – سئرگی لر.... و یوزلر دیگر بئله جانلی حرکت لر ؛ گئچمیش ایلده میللی حرکتین گوستری جی سی اولموشلار . سیاسی محبوس لار کمیته سی – مدافعه کمیته سی ( وکلای داوطلب در حمایت از فعالان ) – جمعیت توسعه آذربایجان .... وداها اونملی اوچ مالی یاردیم لار صاندیغی قورولماسی میللی حرکت ده بیر آتدیم حساب لانیرلار .
میللی حرکت هر بیر حرکت چی نی چرچیوه سینه آلدیغی حال دا ؛ آذربایجان دان کنار یاشایان آذربایجانلی لاری و خصوص اولکه دن اوزاق یاشایان آذربایجانلی لاری همین گئنیش لیک سویه سینده ایره لی گئتمه یه راضی ائتمیشدیر . گئچمیش ایلده خارج ده یاشایان حرکت چی لر داها دوغروسو آشیری و عقله سیغیشمایان ایش لر و سوزلردن اولدوق قده ر اوزاق گزمیش لر و عکسینه دوغرو و ثمرلی ایش لره قول قویموش لار . بیر نئچه خبر ارگانی قورماق دا – نئچه اینترنت سایتی یاراتماق دا – نئچه جمعیت قورماق دا و ایجری ده اولان حرکت چی لرله ایش بیرلیک یاراتماق دا هر بیر ایل دن ده یرلی اولموش لار .
آنجاق تاسف له هر بیر زمی ده اوت – آلاخ ؛ قورت – قوش ؛ اولار ؛ اینانیریق ! میللی حرکت نورمال اولاراق و چوخ یقین کی قصد اوزوندن ؛ چوخلو بو اوت – آلاخ لارا و قورت – قوش لارا توش دور ! « عمل » ده هئچ آمما « ادعا » ده یوز گله ن بئله کس لر ؛ زمی نین بو یاشیندان قوغولدوق لاری حال دا او باش دا « آفت » تورتمه یه جان آتیرلار . اونلار آتالار دئمیشکن [ قاریشقانین یوواسینا دامجی دوشنده هارای لار سئل گلدی قاچین ! ] هر نه یی اوز چیخارلاری قده ر عیارلاییرلار . بیر گون قهوه ده سوزلری بیریله ترس گلنده « هارای ! داد وبیداد ! حرکت دچار شکاف شده است ! » باغیریرلار ! ایکی گون « آری یوواسی » اولان « ایش یئرلرینه » خوره ک تاپمایاندا « هارای ! داد وبیداد ! حرکت دچار رکود شده است ! » باغیریرلار ! ....« بورون لارینین اوجوندان اوزاق یئری گوره بیلمه ین » بو کس لر دوغروسو بیر ائیله منم – منم دئییب لر کی آز قالسین اوزلری ده یاهالیب لار کی بیر کس دیلر !!!
آمما بونلار باخمایاراق میللی حرکت دوغرو بیر یول دا ؛ دوغرو آماج لار لا ؛ و اساس « آذربایجانین خئیرینه » ساری مقصدلرده ؛ میلیون لار حرکت چی واسطه سی له ایره لی گئتمه ک ده دیر . تامام انسان لاری سئوه ن آذربایجانلی و تامام انسان لارا آزاد یاشام حاققینا حورمت له یاناشان آذربایجانلی ؛ بو گون اوچ سوزه اینانیر : ده رین دوشونمه ک – دوغرو حرکت ائتمه ک – و دوزگون سونونج آلماق ! بو باره ده اونلارا« یار» اولانماساق دا باری« بار» اولمایاق !
زهره وفایی – تبریز
posted by 10:32 AM
صنعت توریسم در چنگال لابی های افراطی
صنعت توریسم در چنگال لابی های افراطی
توریسم که امروزه در بسیاری از کشورهای جهان بعنوان منبع در آمد ملی منظور می گردد و از این رهگذر چه بسیار کشورهایی که به رونق ویزه ای رسیده اند ؛ متاسفانه در کشور ما هنوز جایگاه منطقه ای خود را نیافته است و این سهل انگاری در حالی صورت می پذیرد که کشور ما دارای غنی ترین منابع توریسم می باشد . البته اگر قیاس از کشورهای دیگر را در این مورد داریم به این یقین است که آنها بر مقدمات کار جذب توریست واقف هستند و جذب را تنها با شعار و بوروکراسی های اداری امکان پذیر نمی بینند . در واقع صنعت توریسم بیلان کار یک دولت مستقل است که به معرض دید جهانیان می گذارد .
اما کاستی هایی که در کشور در این خصوص دیده می شود نه تنها از ناحیه مقدمات کار است بلکه موخرات نیز گرفتار برنامه هایی است که از سوی لابی های افراطی و نفوذی در دستگاه های ذیربط در صنعت توریسم تزریق میشود . صنعت گردشگری جاری در داخل کشور متاسفانه در وحله اول با ظاهر سازی و عمدتا ریاکاری در خصوص مسائل مذهبی به نمایش در می آید . واگذاری این صنعت به بخش های خصوصی که همواره نگران پروانه های کار خویش هستند ؛ مسئله را نا خود آگاه به سوی تظاهر های اخلاقی و فسادهای اقتصادی و مالی سوق می دهد . اعلانات کلیشه ای – مسیر های محدود و مشخص – شعارهای تکراری همه نشان از کانالیزه شدن این صنعت از سوی یک مرکز واحد و در عین حال نه چندان مستقل است . البته این ظاهر امر می باشد چرا که در روال کار هیچیک از مسائل فوق رعایت نمی شود و اصل کار بر رضایتمندی مشتری بر میگردد . و این دوگانگی تا آنجا پیش می رود که مقدس ترین اعمال دینی هم در ردیف لاتاری و قمار در می آید و هر روز شاهد سفر حج به عنوان جایزه هایی از سوی بانک های اسلامی « !!» از سوی شرکت های خصوصی و حتی برای مصرف کنندگان رب و گوجه فرنگی هم هستیم !! عدم ارائه نظر کارشناسانه در این مورد کاملا محرز است چراکه حج و زیارت دارای شرایط خاص و قواعد ویزه ای است که در هیچیک از این جوایز در نمی کنجد . تور های زیارتی داخل کشور اگر چه سابقا مختص مشهد مقدس بود اما امروزه مراکز متعدد دیگری هم به این تورها اضافه گردیده است که برای بدعت گذاری بسیار مناسب و مساعد می نماید . تورهای زیارتی خارج ازکشور نیز تابع سیاست ثابتی نیست و نظریه های کارشناسانه در این موارد هم خالی از نظرهای ویزه نمی باشد .
البته آنچه که در این بلبشویی بازار توریسم بیش از همه باعث دل آزاری است علاوه بر دوگانگی فوق الذکر ؛ چندگانگی دیگری است که به یقین از سوی لابی های افراطی چون پان فارسیسم ها بر این صنعت تحمیل می گردد . گشت و گذار در اصفهان و شیراز اگر چه از وظایف هر ایرانی به شمار می رود و باید که هر ایرانی در طول عمر حتما چندین بار از آثار باستانی این شهر ها دیدن نماید ؛ اما نام شهرهایی چون تبریز – ارومیه – اردبیل – زنجان ... در میان این تورها اصلا به چشم نمی خورد ! هیچ بانک و هیچ موسسه ای برای دیدار از این منطقه جایزه ای نمی دهد . و هیچ دانشگاهی به اجبار دانشجویانش را برای دیدار از این منطقه راهی نمی کند ! کیش و دوبی دو منطقه امن توریستی ( !! ) چنان تبلیغ می گردند و چنان راههای سفر به آن مناطق سهل و آسان می نماید که عنقریبا خانواده ها تعطیلات آخر هفته را در آنجا ها بگذرانند ! باز گذاشتن دست سرمایه داران خارجی بی هیچ ملاحظه سیاسی و اخلاقی و دینی ؛ برای سرمایه گذاری در مناطق مورد تایید این لابی ها روز به روز بر اقتصاد منطقه های مورد بحث می افزاید و کسی هم نگران شیوع بیماری ایدز و انحرافات اخلاقی در آن مناطق نیست ! اما عبور از مرزهای شمالی و سکونت بیست و چهار ساعته در نخجوان ؛ باعث و بانی تمامی انحرافات اخلاقی است چنانکه در هر کیلومتری از این جاده های مرتبط ؛ پیامهای هشدار دهنده ایدز و دیگر امراض به چشم می خورد !
جستجوی زجر آور و توهین آمیز مسافرانی که از این راهها تردد می نمایند ؛ آنهم نه یک بار و دوبار ؛ گاه تا ده بار ؛ هر مسافری را از صرافت تکرار سفر باز می دارد . ایست های متعدد بازرسی که اغلب مسافران را به چشم قاچاقچی و خلاف کار و... چه و چه می انگارد ؛ تنها این ذهنیت را در فرد می آفریند که : آیا واقعا ما در یک کشور واحد و تحت قوانین واحدی زندگی می کنیم ؟ اگر اینگونه است تعداد هتلهای اصفهان و تبریز را مقایسه نمایید . تعداد پارک های شیراز و ارومیه را مقایسه نمایید . تعداد مراکز تفریحی کیش و اردبیل را مقایسه نمایید . آمار توریستهای زنجان و کرمان را مقایسه نمایید..... و یک بار در ساعت دوازده شب وارد پارس آباد مغان شوید و بدنبال تاسیسات مسافری و رفاهی باشید.... آنگاه در می یابید که صنعت توریسم ما گرفتار چنگال لابی هایی افراطی است . که این افراطی گری خود را مستقیما به اقتصاد جامعه سمپاشی می نمایند و ذهنیت بسیار سنگینی را در میان ساکنین منطقه بوجود می آورند. برای ثبوت این ادعا به مسافرت های نوروزی امسال عنایت نمایید.
زهره وفایی
posted by 10:31 AM
باشی بلالی خوی
باشی بلالی خوی
گونش ایلی 1278 نجی ایلین قیش فصلینده تبریز شهری عین الدوله اردوسو حاجی صمد خان شجاع الدوله اردوسو و رحیم خان چلبیانلو اردوسو ساریسیندان مطلق حصر ده ایدی . اونلارین مقصدی تبریزده دایانان مشروطه مجاهدلرین سیندیرماق ایدی . بو حصر داوام ائدرکن 1288 ایلک گونلرینده انگلیس و روس ائلچی لری محمد علی شاها گئدیب و اوندان ایسته ییرلر آلتی گون عرضینده تبریز یوللارین آچسین . محمد علی شاه بونا چاره { روس اردوسو تبریزه داخل اولسون} دئدی ! بوندان بئله کی بو ایکی دولت ائلچی لره تبریز مجاهد لریله گوروشوب و اونلاری محاربه ترکینه راضی ائتمیش دیلر ؛ یئنه 7 اردیبهشت 1288 ده جولفا سرحددیندن روس اردوسو اولکه یه داخل اولدو. دوققوزونجو گون تبریزه چاتدیلار . بئله لیک له روس اردوسو 9 ایل تامام آذربایجان توپراق لارینی آیاغی آلتینا آلدی و باشاردیغی قده ر جنایت لر توره تدی .
1290 سون گونلرینده روس دولتی ایران حاکمیتدن شوستر ؛ آمریکالی مستشارین اولکه دن چیخماسینی طلب ائتدی . پارلمنت بونا سس وئرمه دی . روس قوشونو یئنی دن آذربایجانا یورودو . 20 دی 1290 دا ؛ روس لار تبریزی اله آلیب و ثقه الاسلام و دیگر 9 مجاهدلری دارا آسدیلار . عادی شخص لرین حالی بللی ایدی . روس لار حاجی صمد خان شجاع الدوله نی تبریزه گئتیریب والی ائتدیلر . مین لر انسان اونون الی له هلاکته چاتدیلار .
بئله بیر گون لرده قدرت الملک آدلی بیریسی حاجی صمد ساریسیندان خوی حاکیم لیینه گلدی . داها سونرا حیدرخان امیر تومان و سونرا نمو خان ایلخانی و سونرا امیر امجد آدلی بیریسی خوی والی سی اولدولار . روس لار هئچ بیرینی بئینمه دن سالار حسنعلی خان اواجقی نی والی ائتدیلر . اوندان علاوه حاجی حسن تاجر باشی روس لارین [ آگنتی ] آدلانارکن یاخشی خدمت لر ائدیردی !! اونون سوزونه گوره همین ایلین 8 آبان دا 150 روس قزاقی پرابرازنسکی باشچی لیق ایله خوی شهرینه داخل اولدولار .داها سونرا توپخاناسی خویا گلدی و نهایت 1700 قزاق خوی دا یئرلشدی . سالار خان همایون ایش دن کنار اولدو و یئرینه اعتمادالدوله { حضرت اشرف } گلدی . او مطلق روس لارین نوکری سانیلیردی . میر اسدالله قاراعینی و ایکی اوغلو میر آقا و میر هدایت آدلیم مجاهد لر اونون امری له هلاکته چاتدیلار .
خوی بو دهشتلی گون لری سووارکن ؛ روس و عثمانلی بیر بیرینه قارشی دایانیب و بیرینجی دونیا محلربه سینه حاضیرلانیردیلار . روس لار خوی شهرینی اوزلرینه مرکز ائدرکن زنرال نظر بیگف آدلی باش ناظری بو شهرده یاشاییب و امریه لر بورادان گئدیردی . خوی اهالی سی نین یاشامی روس کنسولو و حاجی حسن تاجر باشی الی له اداره اولونوردو ! ایلک پارلمنت 13 آذر 1293 ده قورولاندا خوی بو پارلمنت ده نوماینده سیز ایدی .نه دن کی روس لار سئچگی یه ایذین وئرمه میش لر ! دیگر طرف دن خوی شهرینده بیر یتیم خانا قورولموشدو . اونون باشچی سی بیر آلمانیالی شونمن آدیندا ایدی . شونمن یتیم خانا آدینا خوی دا حربی مرکزلر بر پا ائدیردی . و داها آرتیق بو آرادا خوی اهالی سینه اذیت وئره ن عثمانلی توپراقیندان قاچان ارمنی لر و جیلولار اولوردولار . اونلار البته روسیه مقصدینه عثمانلی نی ترک ائتمیش لر آمما خوی و سلماس دا قالمیش لار . روس لارسا بو قاچقین لاری ایسته دیک لری یئرلرده یئرلشدیریب و او یئرلرین اصیل مالیک لرینی یوردوندان قوغوب و یا هلاک ائدیردیلر . 1915 ده روس و انگلیس آراسیندا ایران اولکه سینین بولونمه مقاوله سی باغلاندی و روس اردوسو شمالغرب یئرلرین تامام الینه آلدی و بو یئرلره < یئنی قافقاز > آدینی قویدو . روس بایراغی و روس ماناتی هر یئرده گورونوردو .
3 مارس 1918 ده روس – آلمان صلح مقاوله سی باغلاندی . بو مقاوله ده ایران اولکه سیند ن خارجی قوه لرین [ عثمانلی و روس ] چیخماسی طلب اولونردو . روس قوه لری 24 زانویه 1918 ده ایران دان چیخماغا باشلادیلار . آنجاق خوی شهری یول اوستونده اولدوغونا گوره ؛ روس قزاق لاری آزار و اذیتیندن هر نه لر باشینا گلدی . 14 آذر 1296 دا خوی بازاری غارت اولاندان سونرا اودا چکیلدی { 15 تیر 1296 دا اورمو بازاری ارمنی لر و روس لار الی له اودا چکیلمیشدی . } چارسو – خیابان دروازاسی – حاجی امیر تومان بندری – ایپکچی بازار – خرازی بازار – سراج بازار – پای قاپان – دوز مئیدانی – دباغ خانا – چیت سازلار کروانسرایی – شهانق کندی – محله کندی – پولیس خانا – سعید آباد – نوایی کندی – حاشیه رود کندی – خاتوان کورپوسو...... تامام یانیب و غارت اولدولار . مین لر اهالی هلاکته چاتدیلار . نهایت 1297 نجی ایلین آرالیق لاریندا روس اردوسو خوی دان گئتدی بیر حال دا کی مین لر خویلو باهالیق لا - قتلیق لا و تیفوس خسته لی له ال به یاخا قالمیش لار !
آنجاق روس لارین گئتمه سی خوی دا بیر ائیله ده دئیشیک لیک یاراتمادی . نه دن کی بو اولکه نین فلاکت لری گونلری قورتولان دئییلدی . آلمان – انگلیس – ایتالیا – آمریکا – فرانسا – روس – عثمانلی – ارمنی لر – جیلولار – کوردلر ... هر بیری بیر طرف دن بو باش سیز اولکه یه مالیک اولماغا چالیشیردیلار . انگلیس دولتی آلمان اردوسونا قارشی چیخماق ایچون اورمو و سلماس دا یاشایان ارمنی لری سیلاح لاندیرماغا باشلادی . مارشیمون جیلولار لیدری اونلاری محاربه یه چاغیریب و بو یول دا هر بیر کیمسه نی اولدورمه یه فخر ائدیردی ! اونلارین حربی مارش لاری :
بیز داغلار باشیندا اوره ک دولو نفرت له محاربه یه گئدیریک
بیزیم اوره ک لریمیز موصل گوروشونه تله سیر
گوزه ل نینوا شهری بیزی چاغیریر
بیز محاربه یه لیدر آدی له – مارشیمون آدی لی – گئدیریک !
آمما محاربه لرده عثمانلی لاردان چوخلو ضربه لر گوروب و قاییدارکن – اورمو – سلماس و خوی اهالی سینی عثمانلی لار یئرینه توتوب و هلاک ائدیردیلر !! روس اردوسو بو باره ده اونلارا یاخشی بیر یاردیم ایدی . مارشیمون دان علاوه آقا پطروس آدیندا بیر جیلو ؛ آسوری لر نوماینده سی کیمی لوزان کنفراسیندا اشتراک ائدیب و سلماس – اورمو و سویوق بولاغی بیر مستقل جیلو اولکه سی قورماق ایچون ایسته دی .
1296 اسفند آییندا اورمو شهری ارمنی – جیلو وروس لار الی له آلیندی . داها سونرا مارشیمون سلماس شهرین آلماغا گلدی . سمیتقو او گونلرده کوهنه شهرده اوزونه بیر شاهلیق قورموشدو ! او مارشیمونو اوزیله بیر گه لییه چاغیردی . مارشیمون اونون لا دانیشیقا گئتدی . آمما سمیتقو اونو و 99 دیگر جیلونو گوروش ائوینده هلاکته یئتیردی . جیلولارسا آجیقدان و انتقام ایچون اورمو اهالی سیندان 15000 نفر اولدوردولر ! بو قرقین اوچ گون داوام ائتدی . آقا پطروس چهریق ماحالینا هجوم ائتدی . هر بیر کس بو آرادا اولومه محکوم ایدی . سمیتقو 700 سیلاح لی کورد ایله خوی شهرینه قاچدی . کوهنه شهر آلینیب و اودا چکیلدی . سلماس تسلیم اولدو . خوی شهرینده هر بیر کیمسه جیلولارا قارشی لیق گوسترمه یه حاضیرلیک گوروردو . بو حال دا مین لر وان ارمنی سی خوی شهرینه داخل اولوب و سمیتقو قوه لری له اوز به اوز اولدولار . سمیتقو اونلاری اسیر توتوب خوی شهرینه گوندریردی . خوی اهالی سی اسیرلری ائولرینده گیزله دیب و یا گیزلی جه یزدکان و یا بابکان ارمنی لرینه یئتیریردیلر . سمیتقو قرقینا داوام ائدرکن آقا پطروس دیگر طرف دن خوی اردوسونا هجوم گئتیردی . سلماس دان و دیلمقان دان و دیگر کند لردن قاچقین دوشه ن یئرلی اهالی لرده 4000 کس خوی دا یاشاییردی . کوردلر تامام سیلاح لی اولاراق هر بیر ائوه هجوم آپاریب و { سیز ائوینیزده ارمنی گیزلتمیسیز } دئییب و ائولری غارت ائدیردیلر و ارمنی تاپیلان ائوی اهالی سی له بیرگه اودا چکیردیلر . نهایت سمیتقو 500 وقر بوغدا و 7000 تومن پول آلیب و خویو ترک ائتدی .
اردیبهشت 1297 ده عثمانلی اردوسو خوی شهرینه داخل اولدو و 28 خرداد دا سلماس شهرین پطروس الیندن آلدی . داها سونرا خوی دا قالیب و اورمونو ارمنی لر الیندن آلماغا یول بولدولار . بو حال دا آندرانیک آدلی بیر اردو باشچی سی 5000 روس و ارمنی سیلاح لی سی له ایروان دان خویا ساری گلدی . خوی اهالی سی { بو روس – عثمانلی محاربه سی دیر . بیز نه ائده ک ؟ } دئییب و چاشقین قالمیش لار . دیگر طرف دن اورمو و سلماسین دهشت لی حالی بونلاری مدافعه یه مجبور ائدیردی . آندرانیک اردوسو خوی شهرین حصره سالدی و اوچ گون تامام دویوش داوام ائتدی . دورونجو گون احسان پاشا اردوسو یئتیردی و آندرانیک سرحده ساری قاچماغا باشلادی . آنجاق خوی شهرینده قاچقین لار پروبلمی – قتلیق – باهالیق – تیفوس و تیفوئید خسته لیی هئله داوام ائدیردی . 2/3 خوی اهالی سی بو ایل ده وفات ائتدیلر . و ایندی سه عثمانلی اردوسو بو شهرده یئنی بیر پروبلمه چئوریلمیش دی . نهایت 1298 ده عثمانلی اردوسو آذربایجانی ترک ائتمه یه باشلاردی . اونلار گئدندن سونرا آذربایجان والی سی تبریزده اولان ارمنی لر خلیفه لیک شکایتی اوزوندن 60 نفر خوی آغ ساققال لاریندان توتوب تبریزه آپاردی . بیچاره خویلو لار ارمنی لری گیزلتمه و قورتارما جزالارینی بئله آلدیلار ! دیگر طرف دن روس و ارمنی اردولاری ؛ نخجوان دان عثمانلی اردو چیخماق همین اورادا اولان مسلمان لاری قوغوب و اونلار بیر باش خوی شهرینه پناه گئتیردیلر . اون ایکی ایل مدامی حال دا محاربه ده یاشایان خوی بو دونه یئنه سمیتقو ایله راست لاشدی .
1297 دن 1301 کیمی سوره ن بو دهشت لی گونلر آمریکا – انگلیس – روس حمایه سینده اولان سمیتقو الی له اوز وئریردی . اردیبهشت 1298 ده سمیتقو خوی و سلماس یولوندا آدام لارین دایاندیریب و یولچو لاردان باج آلیردی . آنجاق بونا دوزمه ییب 12 سلماس کندینی غارت ائتدی و تیمور آغا کوهنه شهرلرینی خوی شهرینه والی گوندردی ! ها بئله جهانگیر میرزا { او خوی شهرینده مکتب خاناسی وارایدی و سمیتقو خویا گلنده اورادا قالماق ایسته ییردی آمما جهانگیر اونا مانع اولموشدو } و میر هدایتی توتوب اونا وئریلمه لرین ایسته دی . خوی اهالی سی دایانیب و بونا راضی اولمادیلار . آمما سپهسالار تنکابنی آذربایجان والی سی مکرم الدوله آدیندا بیرینی خویا گوندردی و ایسته دی بو ایکی شخصی توتوب و سمیتقو یه وئرسین لر ! مکرم الدوله بو ایکی غیرت لی کس لردن سوای محمد علی خان سرهنگ – صدق السلطان و امیر حشمت آدلی اوچ دیگر شخصی توتوب سمیتقویه وئردی و بیر گون سونرا اونلارین هاموسو اولدورولدولر .
29 مهر 1298 ده میرزا علی اکبر خان خوی والی سی تعیین اولدو . او کوردلرایله یاخشی موناسبتی وارایدی . خوی اهالی سی بو خبری ائشیدرکن بازارلاری باغلاییب و تلگراف خانایا توپلاندیلار . اون گون سونرا والی زور ایله شهره گلدی آمما ایکی آی دان چوخ دایانا بیلمه دی و اوندان سونرا نعمت الله خان ایلخانی خوی والی سی اولدو . سمیتقو بو آرادا سلطان احمد و قره قشلاق کندلرین آلیب و اهالی نی تامام هلاک ائتدی . 2500 نفر بیر گون ده هلاک اولدولار . خوی اهالی سی یئنه تهرانا و تبریزه تلگرام لار ووروب و حاکمیتی بو جنایت لردن خبردار ائتدیلر . 5 بهمن ده دیلمقان مرکزینده دولت و سمیتقو قوه لری ووروشوب و سمیتقو چهریقه قاچدی و آز سونرا انگلستان واسطه لیق یله < عفو > ائدیلدی !! عفو اولونموش سمیتقو 10 فروردین 1300 ده شکر یازی یئرلرینده یئنی دن محاربه باشلادی . یوزلر عسگر – زاندارم – عادی خالق هلاک اولدولار . ایلخانی – خوی والی سی عمر آقا شکاک لا گوروشدو و سمیتقو نو خوی دان اوزاقلاشدیردی . 20 مهر 1300 ده سمیتقو سویوق بولاغی آلیب و 400 زاندارمی اسیر ائدیب و بیرلیک ده اولدوردو . و سونرا یئنه خویا ساری گلدی . 28 آذر ده دیزج دیز ماحالیندا محاربه اوز وئردی . بو محاربه ده امیر ارشد قاراداغلی هلاک اولدو . قاراغ اردوسو داغیلدی . زاندارم لار خویا و داها تبریزه گئری قاییتدیلار . خوی یئنی دن سمیتقو الینه دوشدو . 14 آذر 1301 ده امان الله میرزا جهانبانی بیر اردو سمیتقویا قارشی خویا گوندردی . سمیتقو اردو گلمه دن اونجه تورکیه یه قاچمیشدی .
بو گون دن بری خوی تاریخینده یئنی بیر صحیفه آچیلیر . آنجاق گئچمیش تاریخی اوخوماق و اوندا اولان ده رین نوکته لری آلماق بو گون گنج لره گره گ لی گورونور . خصوص معاصیر تاریخ آرتیق ده یرلی دیر و اوندان گله جه یه دوزگون یوللاری آلماق اولور .
زهره وفایی
posted by 10:30 AM
تاپماجالار
تاپماجالار
(( .................تاپماجالار كيتابينا يازيلان اون سوز.................................))
آذربايجانين زنگين فولكلوروندان بيريسي ده تاپماجالاردير . تاپماجا يا بيلمه جه و يا ياهالتما بير پارا سوزلرديلر كي اونو دئيه ن ، ائشيدندن جاواب توقعي سي اولور . آنجاق بئله بير ساده سئوال و جاواب دا مين لر ده يه ر وارميش .
انسان لار ياشاما مجبور اولدوق لاري حالدا همين ياشامي داها ياخشي و داها ده يرلي سوومايا چاليشميش لار . انسانين ياشايش گوزه ليي اونون آرتيق دوشونجه سيندن آسيلي دير . دئمه ك دوشونه ن و باشاران كس لر داها گوزه ل و دينج حيات گئچيره بيلميش لر . آمما عكسينه دوشونجه سيز و باشاري سيز كس لر دايما فلاكت له عومور سورموش لر . باشاري چئشيدلي يول لار لا اولموش سادا ، دوشونجه تكجه و تكجه دوشونمك له الده ائديلميش دير . دوشونمه يه واسطه چوخلو يول لار واردير . اوخوماق و بيلمه ك بو گونون واسطه لري سانيليرسا ، اختاريب و تاپماق ان قديم دن دوشونجه آرتيرماق يوللاريندان دير .
آذربايجانلي لار ان اسكي زامان دان آراييب و آختارماغي اوزلرينه بير گره ك لي يول بيلره ك ، هر واسطه ايله بو يول دا گئتميش لر . گزمه ك – شهر به شهر دولانماق – يئني كس لر گورمه ك – يئني سوزلر اويرنمه ك و داها دوغرو دئييب – دانيشماق دا سر اولان آذربايجانلي لار ، بو صنعت ده داها ايره لي گئده رك ، چوخ آغير و معنوي اثرلر ياراتميش لار . بو اثرلر گئچميش زامانلارين گئديشاتي اوزوندن يارانيب و بو گون اونلارا « فولكلور » يا « خالق دوشونجه سي » دئييرلر . ايه ر بو گون آذربايجان يئرلرين و آذربايجام خالق لارين داها آرتبق بو وارليق دا زنگين گوروروك ، نه دني آتالاريميزين و آنالاريميزين بو باره ده دقت لي و اصرارلي اولماق لاري دير . ديگر طرف دن آذربايجان يئرلرينده اولان هاوا دورومو – ها بئله صنعت لر چئشيدليي – هابئله خالق لار دوستلوغو، دانيشيق واسطه لرين داها ايره لي گئتمه سينه و زنگين لشمه سينه سبب اولموشدور . باياتي لار – ناغيل لار – مثل لر – اويوتلو سوزلر – حكايه لر .... و اون لار بلكه ده يوزلر بئله واسطه لر له باشارماق اولور آذربايجانلي لارين گئچميش تاريخ – مدنيت – كولتور و دوشونجه لرين آچيب – آراماق . تاپماجالار ايه ر گئچميش ده تاپماجا آدي له تكجه باش قاتماق و گون سووماق مقصدينده يارانميش دير ، بو گون پسيكولوژو عاليم لري اونو « presencity puntual minds» عنوانيندا هر بير شخصه خصوص اوشاق لارا لازملي گورورلر . دئمه ك تاپماجالار علم اوزوندن بير ده يرلي معناني داشيرميش لار و او « داها سورعت له دوشونمه ك و آنماق » مقصدينده وارميش . تاسف له بو گونكو اوشاقلاريميز آرتيق فيكير ائتمه سين دئيه ، هرنه دن فايدالانير . حساب ماشين لاري – كامپيوتر و حاضير اولان جاواب لار ، اونلاري فيكر ائتمه ك دن ايره لي ساخلايير و آتالار سوزو « پيچاق ايشله ديك جه ايتيله ر » فيكير لر ايشله مه ديك جه كوته لير !
تاپماجالارين ده يرين آرتيق دوشونمه ك ايجون كفايت ائده ر ايكي يا اوچ يوز ايل بوندان اونجه ده بير قيش گئجه سيني تصور ائده ك . عائله بير كورسو باشينا توپلانيب و چاليشيرلار يئني تاپماجالار ياراديب و دئيله ن تاپماجالارا هامودان اونجه جاواب وئرسين لر . بئله بير ياريش فيكيرلري ايتي ائتديكجه ، عائله ايچينده اولان صميمي ليك و باغلي ليغي داها آرتيرميشدي . ديگر طرف دن عائله اوشاق لاري ايچينده دوغرو بير ياريشي باشارميش دير . و داها اونملي سي او گونون ابزارلاري – مئيوه لري – حئيوان لاري ...... وهر نه يي بو تاپماجالار دا ثبت اولموش دور .
هر حال دا بو توپلانتي دا سگگيز يوزه ياخين تاپماجا آلفابت اوزوندن سئرالانيب و اوخوجويا چاتديريلير . اونلار بو گونكو ائشيده نلره بير آز چئتين اولدوغونا گوره جاواب لاردا داها آرتيق ايضاح وئريلميش دير . نه دن كي گئچمش دن بوگونه دك چوخ سوزلر دئيشيلميش دير و تكجه دئيشيلمه يه ن سوز « انسان هر حال دا اوزو آرتيق دوشونجه دالي جا گئتمه لي دير ! » سوزودور !
نهايت بو توپلانتي ني تقديم ائديره م بير ائل معلمي اولان « صمد بهرنگي » جنابلارينا و اونون يولونون داوامچي سي اولان « بهروز حقي » قارداشيما .
تبريز - 1383
posted by 10:28 AM
آذربايجاني ها به هوش باشند
آذربايجا نيها به هوش با شند !
عليرغم شعارهايي كه به جهت همرنگي و همرايي و همدلي در تمامي وجوه حيات كنوني سر داده ميشود و عليرغم تمامي نمايش هايي كه به جهت بر پايي دهكده بزرگ جهاني ارائه ميگردد ، انسانها به جهات بسياري با هم تفاوتهايي دارند . اين تفاوت ها نه از روي عناد و تكبر بلكه بعنوان آياتي از قدرت الهي و نشانه هايي از زيبايي هاي طبيعت وجود دارند و ابدا قابل انكار نيستند .بنابراين نه فرد و نه ملتي ميتواند خود را تافته جدا بافته فرض نمايد و نه مي بايد خواسته هاي خويش را بر ديگر افراد و اقوام و ملل تحميل نمايد . علوم ديرين و علوم معاصر و مترقي همگي بدون استثنا به اين امر معترفند و بر اساس اين اعتراف ، واژگاني چون مردم – ملت – زبان – دين – فرهنگ – رسوم – اعتقادات ..... را مبناي كار قرار داده و تفاوت هاي طبيعي انسانها را در اين جدول توافقي قرار داده اند . بنابراين حقايق ميتوان ملتي را « ملت » ناميد بي آنكه واهمه اي از شعارپردازان و نمايشگران بي محتوي نمود . و بر اساس همين حقايق ميتوان نمود هاي ظاهري و باطني يك ملت را بعنوان دارايي هاي بلا منازع آنان در شاخصه تعريفي و وجودي « ملت » قرار داد .
آذربايجاني بنا بر دلايل بسياري منجمله طبيعت زيبا و الهي منطقه ، بنابر تاريخ كهن خويش ، بنابرفرهنگ منسجم و مرتب خويش و...ويژگي هاي خاص خود را دارد كه به واسطه آن ويژگي ها ميتوان آذربايجاني را ملتي به واقع در رديف ديگر ملل متمدن جهان قرار داد . اما از آنجا كه تمامي جهانيان يكسان نمي انديشند ، آذربايجاني نيز به واسطه همين دارايي ها ، مورد هجوم و هجمه جهانخواراني است كه نه تنها چشم طمع به ته مانده دارايي هاي اقتصادي و مالي وي دارند بلكه در جهت محو فرهنگ بكر و زيباي آنان نيز كمر همت دشمنانه اي البته ، بسته اند .
براي روشن شدن موضوع به چند مثال مي پردازيم . يكصد سال پيش تار و دايره آذربايجاني از لوازم ضروري هر خانه به شمار مي رفت و كمتر منزلي را ميشد يافت كه بدون موسيقي اصيل آذربايجاني روزهاي شادي را سپري سازند . عليرغم اين الزام ، حيا و حدودي براي اين كار در نظر گرفته ميشد . و رعايت اين حدود بي آنكه قانوني براي آن نوشته شود و پاسباني مجري آن باشد در نهايت درجه خلوص رعايت مي گرديد
و يا استعمال دخانيات از قبيل قليان و چپق و سيگار چندان براي مردمان يكصد سال پيش آذربايجان نا مانوس نبود . اما براي اين كار نيز حدود و ممنوعاتي در قانون عموم نوشته شده بود و بلا استثنا مراعات مي گرديد . شايد پسري سي سال تمام سيگار مي كشيد اما پدر از اين امرمطلع نبود چراكه كشيدن سيگار در برابر بزرگان خانواده منع اخلاقي داشت . و يا مسئله ازدواج و تشكيل خانواده از اركان مدنيت آذربايجاني به شمار مي رفت و به حدي در اين امر دقيق و مصر مي نمودند كه ساليان سال نامي از اختلاف و جدايي به ميان نمي آمد . كلمه طلاق براي اين مردم نامانوس و مترادف با زشت ترين معناها مي نمود .
و يا پوششي كه آذربايجاني از آن استفاده مي نمود كاملا متعادل و متناسب با سن وسال – شغل و مقام – قد و اندازه – و حتي متناسب با فصول و سال و ماه بود . وسواسي كه در اين امر مراعات و ملاحظه مي گرديد اوضاع اين جامعه مدني را چنان از نظر اخلاقي و اجتماعي و اقتصادي و رواني ...متعادل نموده بود كه هيچ لغزش و انحرافي را در اين باره متصور نبودند .
انتخاب دوست – انتخاب شغل – انتخاب منزل – حتي تصميم به مسافرت و تعيين محل سفر ... و ريزترين مسائل وابسته به يك زندگي جمعي و مدني مد نظر پدران ما بود . روحشان شاد باد هر چند كه راهشان بي رهرو ست !
متاسفانه امروز مغرضان و دشمنان در هر جلوه و در هر لباس ودر هر شكل به جنگ با اين ملت بر خاسته اند . امروز ديگر نه تنها ريزترين مسائل زندگي مد نظر هيچكس نيست بلكه كلان ترين مسائل نيز با خونسردي و بي اعتنايي كنار گذاشته ميشوند و در يك جمله « ملت آذربايجان به فاجعه عادت مي نمايد ! » .
امروز در سايه تبليغات سوء و سمپاشي هاي بي وقفه كساني كه كمر همت به نابودي آذربايجاني بسته اند ، دادگاههاي خانواده مملو از زنان و مرداني است كه نفرت و كينه بي دليلي تا مغز استخوانهايشان راه يافته است ! هر روز هزاران پرونده در هزاران نقطه از اين خاك الهي و سمبل زيبايي ، بسته ميشوند كه حكايت از نامردي و نامرادي ها دارند ! امروز ديگر جايگاه پدر و پسر – مادر و فرزند – استاد و شاگرد – ريش سفيد و نوجوان – هنرمند و بي هنر ....چنان از هم دريده و پاشيده شده است كه براي انسجام مجدد آن بايد كه منتظر معجزه اي بود !
امروز قبح مسائل و مصائب با تبليغ هاي جمعي و القاء فرهنگ هاي غير خودي و وارداتي چنان از بين رفته اند كه ديگر فاصله اي بين قبح و ارزش ديده نمي شود . امروز هر آذربايجاني ناخواسته اما با دليل ، منتظر فاجعه اي است كه بر سر خود و آشنايانش به نحوي نازل خواهد شد . امروز نام فاجعه را به تمدن نو و تاثير پذيري از ديگران تبديل نموده اند .
براي پيمان مجدد با پدران مدرك مان قدم اول را چه كسي بر خواهد داشت ؟ و با اين اوصاف آيا نام ديگر « معجزه » همان « اراده ملي » نيست ؟
posted by 10:27 AM
خليج فارس - خليج عرب و بــابــك
خليج فارس – خليج عرب و بــابــك
وزارت امور خارجه اخيرا در محل وزارتخانه اقدام به بر پايي نمايشگاهي از آثار – اسناد - تصاوير و نقشه هايي در رابطه با حقانيت خليج فارس در برابر جعل نام آن به عربي بر پا نمود كه در نوع خود اقدامي جديد و بجا بود . البته اگر اين اسناد بصورت مكتوب و يا رايانه اي در اختيار عموم بويژه محققان و تاريخ نگاران قرار مي گرفت بهره اي صد چندان داشت . معهذا اين حق قانوني هر كشوري است كه نسبت به محدوده رسمي جغرافيايي خويش حساسيت داشته باشد و به هر طريقي اعلام قدرت نمايد . چرا كه با مراجعه به اين اسناد و مدارك ميتوان در يافت كه چگونه دست اندازيها و تجاوزات ارضي همواره در ابتدا با جعل نام آغاز گرديده و نهايتا با جعل هويت – فرهنگ – زبان و حتي انديشه يك ملت ، تا نهايت درجه استعمار و تسلط پيش مي رود . شايد در عرض دو قرن اخير هيچ ملتي به اندازه ملت ترك و هيچ سرزميني به اندازه آذربايجان در معرض چنين مجعولات و تصرفاتي قرار نگرفته باشد ! با مشاهده نقشه كشور در زمان صفويان و مقايسه آن با نقشه امروزي به عمق فاجعه ميتوان پي برد و با عبرت از اين فجايع راه را براي دخل و تصرفات مداخله گران و زياده خواهان از همان ابتدا بايد كه بست .
البته اصول بين الملل ايجاب مي نمايد كه در خصوص حفظ اراضي تمامي علايق و سلايق كنار گذاشته شوند و اولويت ابتداعا به حفظ آن داده شود . اصول فوق الذكر نه تنها در خصوص اراضي و مرزها مورد توجه بوده و هست در خصوص مليت ها – فرهنگ ها – هويت هاي ملي و غيره نيز جريان داشت و دارد . تعاريف واضحي كه از واژه هاي ملت – قوم – مدنيت – مرز – نژاد – مذهب – زبان – واحد پول حتي ، در منظر بين الملل مي رود ، خود در واقع مرز ميان هر واژه را بطور روشن بيان مي نمايد . و بدين طريق است كه هر انسان داراي هويت خاص خود مي گردد و اين هويت بايد كه مورد حرمت ديگران قرار بگيرد . متاسفانه اعراب در طول تاريخ با توسل به مذهب مقدس اسلام اين حد و مرز اصولي را شكسته و موجب اختلالات دائمي در امر هويت خواهي و هويت طلبي همسايگان و ديگر ملل گرديده اند . بويژه با شروع دوران خلافت خلفاي عرب در سرزمين هاي مستعمره مسئله را چنان مشتبه نموده اند كه حتي پس از گذشت چهارده قرن از آن دوران ، هنور هم حق برابري با ديگران را ناديده گرفته و در اين ادعا اگر چه در برابر مدعيان زورگويي چون انگلستان و اسرائيل و آمريكا عاجزند ، اما در برابر ديگران كماكان خود را برتر و محق تر مي پندارند .
در همين راستا زماني كه در صفحات نه چندان صادق تاريخ به مبارزات بابك قهرمان در برابر يكه تازيهاي خلفاي عباسي بر مي خوريم به خوبي در مي يابيم كه اين غيرتمند تاريخ چگونه در برابر دشمني كه تمامي اصول و واژه هاي هويتي يك ملت را به تاراج برده بود قد علم نموده و راه را براي مبارزان ديگر هموار نمود . مبارزه با خلفايي كه خود را نماينده خدا در زمين مي پنداشتند و توان يك نه گفتن ساده را هم از ملل تحت استعمار خويش و حتي ملت خويش گرفته بودند ، آيا يك اسطوره نمي طلبيد ؟ مبارزه با خلفايي كه در سايه استعمار ملل و سرزمين هاي حاصلخيز عظيم ترين و افسانه اي ترين ثروت هاي تاريخ را در اختيار خود داشتند و از سوي ديگر با توسل به واژه ايمان و كفر هر مخالفي را به راحتي از ميان بر ميداشتند و قتل شيعيان را فخر خود مي شمردند و ملل غير عرب را به هيچ مي انگاشتند تنها در عهده كساني بود كه مي دانستند واژه هاي هويت چه معنايي دارند و حفظ اين هويت ابتدا با حفظ نام خــود شروع مـيگردد. . با علم به چنين حقايقي چه در محل وزارت خانه ها و چه در صفحات تاريخ جا دارد مسئولان در رابطه با چنين مجعولاتي در هر نقطه از كشور و در رابطه با تمامي شخصيت هايي كه به نحوي در قلوب قاطبه ملت جاي دارند ، از بر خورد دوگانه پرهيز نموده و خط مشي واحدي را در پيش گيرند تا بيش از بيش در ميان ملت ناظر، پايگاه ثابت و معتمدي داشته باشند
posted by 10:25 AM
Monday, January 24, 2005
درگيلر رولو آذربايجانين موعاصير تاريخينده
...............بهمن ايكيسي – تبريز شهرينده – تورك ديللي درگيلر حاققيندا بير مراسيم گئتدي . زهره وفايىنين بو مراسيمده ائتدييى چيخيش
مدني بير خالق اؤزونو ائعلان ائتمه يه ، چئشيدلي يوللاري بيليب و باشارير . بو يوللار هر سيرا واسيطه يله اولورسا دا ، نهايت بير آماجدا قورتارير و او « بيز بير مدني خالق كيمي بورادا واريق و دوشونوروك و دوشونه رك ياشاييريق » سؤزودور . بو اوزدن آذربايجان خالقي بير مدني خالق اولاراق بو واسيطه لري هر بير يولدا سيناييب و ايشه توتموشلار . درگيلر و ديگر ياييم واسيطه لري بونلاردان بيري و بلكه ده آذربايجان مدنييتينده ان اؤنمليسىدير .نه دن كي تاريخ بويو بو خالق يازيب – اوخويان بير كيمسه يه عادي بير كس كيمي يوخ ، ايلاهي بير اينسان كيمي ياناشميشدير .حال بو يازيب و اوخوماق صنعتدن علاوه دوشونجه ايله برابر اولدوغو حالدا و داها اوستون ، بير ائل و بير خالقي دوشونجه يه چاغيرديغي حالدا ، بللىدير نه قرار اؤنه م و ديه ري وارميش . داها دوغروسو بئله آغير ديه ر اوزوندندير بلكه هر بير آذربايجانلي درگي ساحه سينده اولماغا اؤزوندن چوخلو رغبت گؤسترير . آمما بو رغبتدن فايدالانان كسلر داييما دوست يوخ دوشمان دا اولارميش .
هر بير درگي بير بللي و آيدين فيكيري داشيماق مجبورييتينده اولدوغونا گؤره ، بو قرار آذربايجان مدني خالق ايچينده بير داييمي قرارا چئوريلميشدي .دئمك هر بير درگي بير كس يا بير توپلومون فيكريني عكس ائتديره ن اولماليدير . دوغروسو بو بير دوزگون توققوعدور .و هر گون بير دونا گيره ن درگيلر آز زاماندا اؤز ائعتيبارلارين الدن وئرميشلر و عكسينه بير فيكيرده داواملي اولان بير درگي اؤزونه بير ديه رلي يئر آچميشدير . آمما دوشمانلار بو رغبتدن نه ساياق فايدالانيرلار ؟ بونو دوشونمك سهلدير . اونلار درگيلر ايچينده آختاريب و خالق دوشونجه سينه و عومومى ايسته يه ان ياخين اولان در گيني تاپيب و اونو اؤزلرينه « تريبون » ائتمه يه هئچ نه دن اسير گه مه ميشلر ! بو آردا همين درگيلر يا بويون اولموشلار و چوخلو « خيانت » لردن سونرا خالق ساريسيندان بايكوت اولوب و باغلاماغا مجبور قالميشلار و يا دايانيب و بو دايانماق اوزوندن باغلانيب و قالميشلار .هر حالدا تاريخ بير دوزگون و صداقتلي گوزگو كيمي هر نه يي عئيني اولاراق نهايتده عكس ائتميش و هر بير كيمسه نين سهو تصووورلريني « كيم بيله جك من نه ائديره م » خالقا عيان ائتميشدير .دوغروسو آذربايجاندا ژورناليست اولماغا آسلان اوره يي و نهنگ جسارتي لازمدير !
بئله ليكده تكجه يئني يوز ايل عرضينده آذربايجان يئرلرينده 1400 عونوانا ياخين در گىيه راستلاشيريق و اونلاري بير به بير آراييب – تاپيب و ديه رلنديرمك عوموم ايسته يينه گره كلي بير سؤزدور . آنجاق بو قيسا مجالدا تكجه بير نئچه سؤزه ايشاره ائتمك گره كير .
آذربايجان دئييلنده بلكه بير نئچه ايالت و سرحدلر دوشونولور . آمما درگىلر عالمينده آذربايجان ساحه سي داها گئنيش و داها ايره لىدير . تبريز-اورمو – ئتهران – باكي – بئرلين – موسكو – اردبيل – ايسلام آباد – زنجان – ايستانبول – قاهيره – قزوين – سالماس – قوچان –ساوه – ارزروم – خوي – خالخال – ايروان – تيفليس – انزلي – بغداد..... يوزلر ديگر مركز ، آذربايجان ژورناليستلرينه بير مئيدان كيمي گؤرونور . آذربايجانلي ژورناليستلر دونيانين هر بير يئرينده ياشاماغا مجبور قالديقلاري حالدا – اؤز صنعتلرين دايانديرماييب و اوره ك سؤزلريني – خالق درديني داها اوجادان و داها كسكين باغيرميشلار .
تاريخ صحيفه لري آذربايجانليلار حاققيندا داها سورعتلي و فرقلي چئوريلميشدير . بو دئييشيكلره اويغون آذربايجانليلار در گي يايماغا چاليشميشلار . اونا سبب ده ، درگىلر ايچينده هر بير دؤنه مين بير روايتي واردير . و اونلاري آراشديرماق ايچون اؤنجه هر بير دؤرگينين ياييلديغي عصري آراشديرمالىييق .
بو فاكتلاري نظرده آلاراق ، بير درگىنين ائتدييي خيدمتلر و يا عكسينه يؤنه لدييى خيانتلر هر بير كسه آيدين اولور . ميثال تبريز شهرينده 1299 دان 1320 يه قده ر ياييلان در گيلر هر بيري بير عونواندا و بير آماجدا او گونون باشدا گئتدييى فيكيرلر و دوشونجه لر و ايسته كلر اوزوندندير . 1320 دن 1325 ه قده ر درگيلر باشقا نووعي ياييليرلار . 1325 دن 1328 ه قده ر يئني فيكيرلر عكس ائتديريلير . 1328 دن 1332 ه قده ر در گيلر گئچميشله فرقليديلر . 1332 دن 1342 قده ر يئنه بير دؤوره آدلانير . 1342 دن 1353 ايلينه كيمي بير دؤور و 1353 دن 1358 بير دؤور و 1358 دن 1375 بير دؤور و او تاريخدن بري يئني بير دؤورده درگيلر ياشاييرلار .دوغروسو بو چئشيدلىليكده اولان تاريخ – جوغرافي – عونوان و ديگر واسيطه لرده ياييلان درگىلري سيرالاماق چوخ چئتين عيني حالدا لازيملي بير ايشدير . در گيلردن علاوه اونلاري يايان كسلرين ياشامي و سونو داها اؤنملي و عيبرتليدير .
حوسئين قولي كاتيبي 1309 دان يازماغا باشلاميشدي . « فرياد » آديندا بير در گىسي اولان كاتيبي هر بير دؤورده يئني بير چتينليكله اوز به اوز اولموشدو . نهايت 1369 دا تئهراندا وفات ائتدي و تبريزده هئچ كيم اونون اؤلوموندن خبردار اولمادي ! حوسئين فيشنگچي « تبريز » آدلي بير درگي ياييردي . بو درگي قيرخ ايل تامام ياييلدي .آمما دوغروسو او تكجه بير (آگهي حصر وراثت) درگىسينه چئوريلميشدي .بو درگي آرتيق مولاحيظه كارليق اوزوندن بير ائيله خاصييتسيز اولموشدو كي پهلوي رئژيمي ده اونا ديه ر وئرميردي !! آرامايس آرزومانيان تبريزده « صعود » آدلي بير درگي ياييردي . او 1335 ده تئهراندا شوروي سفيرلييى برابرينده داشناكلار الىيله هلاكته چاتدي ! محممدعلي علامي تبريزده « پيام آذربايجان » آديندا بير در گي ياييردي . او درگىني بير باققال توكانينا چئويرميشدي . هر كيمسه ياخشي پول وئريردي اونون سؤزونو ديگرين قارشيسيندا يازيردي . توده – دموكرات – اراده ملي – سولچو – مصدقچي – جبهه ملىچي و هر دونا گيره ن علامي نهايت 1345 ده بير حالدا وفات ائتدي كي جيبينده بئش تومن پولو يوخ ايدي ! سئييد باقير كروبي 1322 ده تبريز شهرينده اختر شمال آدلي درگي ياييردي . او جبهه ملي و مصدق آدامي حسابلانيردي . دئمك هر زامان آذربايجاندا ميللتچىليك ايسته يي گوجله نيردي او تئهرانا قاچيردي و دوروم دئييشيلمكدن سونرا يئنه تبريزه گليردي . نهايت تبريز اهالىسي اونو تئهرانا كؤچمه يه مجبور ائتديلر . خالق ايچينده بير مثل (آي بالام كروبي يئنه تئهرانا گئتدي . گؤره سن نه اولاجاقدير ؟ ) قوشولموشدو .
يولداش ( 1358 ) – يئني يول ( 1357 ) – يئني شرق ( 1324 ) – هلال ( 1322 ) – وطن يولوندا ( 1320 )- نور آزاد ( 1331 ) – نداي آذرستان ( 1320 ) – ملا نصرالدين (1285 ) – مساوات ( 1288 ) – مدنيت ( 1262 ) – قيام آذربايجان ( 1330 ) – قزلباش ( 1330 ) – فرياد آذربايجان ( 1305 ) – اولدوز ( 1357 ) – و يوزلر ديگر درگي آذربايجانين يئني عصرينده موختليف مركزلرده و موختليف ساحه لرده ياييلميشلار و هر بيري بير تهرله دايانيب و ديگر ژورناليستلر و ژورناللار يازيسينا دوچار اولموشلار .
آنجاق قئيد اولونان 1400 درگي هئچ بيري آذربايجان مدنييتينده ائتگيسيز اولماميشلار و هر بيري باشارىيله ياييلديقلاري زاماندا و بلكه ده ايللر سونرا چوخلو گرچكلري اوزه چيخاريب و خالقي بير پارا سؤزلره ساري جلب ائتميشلر . بونلار خالق ايچون و يا حاكيمييت ايچون و يا هر بير ديگر آماج ايچون چاليشميشسالار دا ، خالق اونلاردان اؤز ايسته ديكلري قرار درس آلميشلار . و نهايت بو گون ده همين خالق ژورناليستي بير ايلاهي اينسان گؤره ره ك اوندان دوغرو توققوعلري واردير و بو ايسته كلري بيريندن دويماديقلاري حالدا ، داها درگي و ژورنالدان اوز چئويرميرلر بلكه همين باشاريسيز كسي اؤزلريندن قوغورلار . دوغرو دئميشلر : ائل گؤزو ترازيدير !
posted by 4:59 AM
Monday, January 10, 2005
مئشه اسلا نسيز اولماز! زهره وفایی
« هئله ليك » دئييب مندن آيريلدي . دالدان بويونا ، بوخونا باخديم . گنج ياشلي اوغلانا بنزه يير . گئييم لري ساده ، يئريشي اراده لي ، باشي اوجا ... يوزلر كس ايچينده گورسه م ده ، اونون اصيل بير آذربايجانلي اولماغين يقين ائده ره م ! اوچ – دورد ايل تانيش اولدوغوموزا باخماياراق ، يوزلر ايل دير بلكه اونو تانيرام . او ، مئشه نين اسكيلمز و ايتمز آسلان لاريندان بيري دير !
اونو ، بابام ستار خان قيافتينده گورموشه م . آت بئلينه ميننده ، توفنگيني باغريندا سيخاندا ، وطن اوغروندا اولومه گئدنده ... ، اونو بلكه محمد امين رسول زاده كيمي ده گورموشه م ... بالا جاماكي لي گوزلوك داليندان باخاندا ، قلم ايله بايراق ياراداندا ، .... بلكه ده اولو بابك قيافتينده گورموشه م اونو .... او ساياق ده رين فيكيرلي ، اراده لي ، اييلمز و ساتيلماز بير آسلان .... ، يا خود خياباني گورموشه م اونو ، شيرين صحبت لي ، آيدين فيكيرلي ، دوزگون و ده رين صداقت لي بير يسي .....، نه دن اونا پيشه وري دئمه ييم ؟ سينه سي دولو پروسه لر له ، اوغورلو آرزي لارلا ، تامام وطن ايچون قورولموش آرزي لار ... اونو بيرده سسله مك ايسته ييره م . كور اوغلو چاغيريم يوخسا نبي ؟ آخي او هر ايكيسينه بنزه يير .. ..! اونلار كيمي ظولمه قارشي ، ظلوم كاردان بئزار ... ، بئله ياغچيان ، شفيع زاده ده آدلايا بيليره م اونو ، يقين بيليره م يئري گلسه اونلاردان گئري قالان دئييل اينام اوزرينده جانيني پاي وئرمه ك ده ! يوزلر – بلكه ده مين لر آدي له اونو چاغيرا بيلره م و او گئري دونه جك دير بو آدلارلا ! اودا بيلير كي مئشه نين اسكيلمز آسلان لاريندان بيري دير . بئله مئشه ده دوغولدوغومدان فخر ائديره م ! چئوره م ده مين لر آسلانين آياق سسي ، چاققال لارين ميزيلتي سيني ايتيرير ، باتيرير .
بير باشقا آسلان منه ساري گلير . ... اوزاقدان گولومسونور ... و ژاكتينين دويمه سين آچيب ، سئوينجك حال دا كوينه يني اشاره ايله منه گوسترير . آ ه ! آختارديقي بابك شكيل لي كوينه يي نهايت تاپيب دير ! يامان عشقي وار اولو بابكه ! باشيم ايله گوردوم دئييره م ! بوغازيم بيچيلير ، گوزلريم ياشالير ... بير بئله آسلانا آنا اولماق ظرافت دئييل !
posted by 2:03 PM
«« زينت ننه »» زهره وفایی
« اوشاقلار سئوگي ني هر نه دن تئز باشا دوشرلر » سوزونه اوره ك دن اينانيرام . بئله بير سئوگي ني ديل ده يوخ ، تكجه اللرله دويماق اولور . منيم ده اوشاقليق عالميمده بئله باشا دوشمه لر وارايدي . چئوره م ده اولان سايي سيز باجي – قارداش – بي بي – خالا .... و ديگر تانيش لار دا ، كيم سئوگي ني بيلير و كيم سئوگي له غريبه دير ، ياخشي جا باشا دوشوردوم . آنجاق ياشلي كس لري آرتيق سئويرديم و سئويره م .( نه دنين هئله ده بيلمه ميشه م ! ) اونلاردان بيريسي رحمتليك زينت ننه م اولوردو .ا و ، نه دن بيزلره ننه ساييليردي ، او گونلرده بيلمزديم . منه لازم لي اونون اولماغي دير .
زينت ننه قوجا ياشلي اصيل بير آذربايجان قاديني اولاراق ، گئييم لري – دانيشيق لاري – دورانيش لاري – هر بير كيمسه نين اوره يينه ياتاردي . او ، هئله چوبوق دا چكردي ! بير تانباكي كيسه سي وارايدي و چوبوغونو اونا بورگه لردي . چوبوغونا تانباكي دولدورماغي ، اونو آليشديرماغي ، و داها سونرا ده رين فيكيره گئتمه يي ، سونرالار منه عايد اولدو .
زينت ننه نين عابباس آدلي تكجه بير اوغلو بيزيم كالاغايي فابريكاسيندا چاليشيرميش . او بير گون كوردوستانا كالاغايي آپاريب ، ساتماق مشقينه دوشور . بابام اونا يوخ دئمير . او گئدير و كوردلر الي له اولدورولور . كالاغايي لاري – پوللاري گئدير هئچ ، ميتي ده قايتمايير . اريني گنجه ارمني – مسلمان داعواسيندا ايتيرميش زينت ننه يه ، عابباسين اولومو داها آغير ضربه اولور . او گونلرده « بيمه » يا « ديه » و بو ساياق سوزلر يوخ ايدي . بلكه ده اونلارا هئچ احتياج گورونموردو . نه دن كي بابام زينت ننه ني ائويميزه گئتيريب و اونو ساخلاماغي اوزونه بير بورج كيمي بيله رك ، سون نفسه كيمي بو گوروه داوام ائتدي . و بيزلرسه اونو اصيل بويوك ننه ميزدن سئچمه يه رك ، دايما قوجاغيندا و يا كناريندا بويودوك . دوغروسو اونو اوزوموزه بير بويوك داياق كيمي گوروردوك . آنام بيزلره آجيقلاناندا و يا بير شاپالاق ووراندا زينت ننه اونا باغريب « قولون سينسين ! اوشاغي نه يه دويورسن ؟! » دئيه ردي .
بير گون آنام مني قورخوداراق « باجي نين يئمه ك لرين يئييرسن ، تانري سني جهنمه آپاراجاق دير » دئدي . و من « زينت ننه م قويماز ! » دئديم ! دوغروسو زينت ننه ني تانري دان دا بئله گوجلو بيليرديم .
گونلر سووشدو .. زينت ننه نين بئلي بوكولدو .. قولو قورودو .. گوزو توتولدو ... ان الانسان لفي خسر ... دوغروسو گونو گوندن دالي گئتدي و نهايت وفات ائتدي . آمما ارسيز – ائولادسيز كيمي توپراغا گئتمه دي . او ، سئوگي له اوزونه اون لار ائولاد بئجرتميشدي ... دوغرو دان سئوگي هر ايشه يارارميش !
××××××××××××××××××××××××××××××××××××××××××
گئچه ن گونلرده پوزغونلوق ( افسردگي ) خسته ليينه گرفتار اولان گنج لرين ساييني بير يئرده اوخويوردوم . يالان دئييل . بو گون گنج لريميز سهل دير بئله آز ياشلي اوشاقلاريميزدا پوزغون دولار . اونلاري بو باره ده هئچ قيناميرام . اونلاري بير ننه باغرينا باسمير . اونا داياق اورمور . سئوگي دن اونا ناغيل لار آچمير . گنج لريميز بو گون تك باشينا دونيادا گئده ن چيركين ليك لرله دويوشمه لي ديلر . الي بوش و حامي سيز ! پوزغون اولماسين نه يله سين ؟ دوغرودان آيا بيزلر اللي ايل بوندان اونجه ده ياشايان آذربايجانلي لار ائولادي دئييليك ؟ آنا سودو ايله – آتا چوره ك ايله قانيميزا ايشله ين سئوگي ني هارادا باسيرميشيق ؟
posted by 2:02 PM
نقش انگلستان در سركوب قيام هاي مردمي ايران در 1900ـ 1925 ؛
زهره وفایی
معروفترين نيروي امپرياليسم سال 1900 كه در برابر امپرياليسم روسيه قد علم نمود امپرياليسم انگلستان است . سردمداران وقت اين كشور ، در حاليكه مناطق وسيعي از آفريقا – هندوستان و آسياي دور را در حيطه مستعمره هاي خود داشتند ، براي حفظ اين مستعمره ها و نيز براي افزودن بر مستعمره هاي خود و نهايتا براي قدرتمند كردن خود در برابر امپرياليسم كهن روسيه و امپرياليسم نوپاي آمريكا همواره در تلاش بودند . تلاش آنها نه تنها در زمينه حدود جغرافيايي و ممالك مورد نظرشان دور ميزد بلكه در محدوده اشخاص و سر سپردگان نيز بي وقفه در جريان بود .
كشور ايران به جهات بسياري مورد طمع انگليس بود . حفظ هندوستان و افغانستان – حفظ ممالك جديد الولاده عراق – كويت – لبنان – مصر – و نيز دست يابي به كشور هاي بلوك شرق اروپا و آسياي ميانه و آسياي دور و نيز بهره گيري از منابع طبيعي و فراوان ايران منجمله نفت و از همه مهم تر سنگر بندي در مقابل امپرياليسم روسيه كه حتي بعد از انقلاب كمونيستي نيز براي انگلستان خطر محسوب ميشد ، از جمله دلايل فوق است .
با اين مقدمه كوتاه ميتوان دليل تاسيس پليس جنوب را در 1910 به خوبي در يافت . در حقيقت شروع كار پليس جنوب شروع اشغال نظامي ايران توسط ارتش انگليس است . و با قرارداد1919 وثوق الدوله با پرسي كاكس انگليسي ايران عملا به مستعمره جديد انگلستان در امد . بدين طريق قواي مسلح – امور ماليه – راه آهن – راههاي شوسه و گمركات ايران را در اختيار خود گرفت . در برابر اين امتيازات وام دو ميليون ليره اي با بهره 7% به ايران داد كه بهره آن از گمركات كسر مي گرديد . هر چند كه اين معاهده به تاييد مجلس نرسيد اما انگلستان با سوء استفاده از اوضاع آشفته داخلي كشور تا سالهاي سال توانست از اين امتيازات تاييد نشده بهره ببرد . در برابر مخالفت مجلس كه اكثر اعضاء ان را افرادي مبارز و وطندوست تشكيل ميدادند ، انگلستان فرمان جديدي را ديكته نمود و آن از ( فرمانبردار ساختن كامل ايران به ياري نمودن هئيت حاكمه در سركوب قيامهاي مردمي و دموكراتيك و بر سر كار آوردن نوكري حلقه بگوش ) تغيير ماهيت داد . در اين راستا با تغيير كابينه وثوق الدوله به كابينه مشيرالدوله گام اول بر داشته شد . اما شعارهاي تند و تيز ضد انگليسي مشيرالدوله هم نتوانست كاري از پيش ببرد و مجلس به كابينه وي راي اعتماد نداد . ژنرال آيرون سايد كه در اين تاريخ فرمانده لشگر انگليس در ايران بود از ميان سه نامزد مورد نظر انگليس ( امير موثق – امير قلاعي و رضاخان ) رضاخان را انتخاب نمود . سپس سرپرستي لشگر قزاق قزوين را به رضا خان داد . در 2 فوريه 1921 نورمان سفير بريتانيا در تهران پيش شاه قاجار رفته و از خطرات هجوم كمونيستها به تهران وي را خبردار و پيشنهاد نمود كه « لشگر قزاق قزوين براي حفظ شاه به تهران بيايد » . در 22 فوريه تهران توسط لشگر قزاق تصرف شد و اين لشگر با پيشواز رسمي اعضاء سفارت بريتانيا در ايران ، وارد تهران شد !!
سيد ضياء الدين مامور تشكيل كابينه گرديد . اولين كار اين كابينه تحت حمايت انگليس ،دادن لقب رسمي سردار سپه به رضاخان بود و سپس بازداشت و دستگيري تمامي مخالفان عقد قرارداد 1919 وثوق الدوله بود . قدم بعدي استخدام رسمي مستشاران انگليسي و آمريكايي در سمت هاي حساس كشوري و لشگري بود . پس از آمدن مستشاران بود كه ضياء الدوله لايجه خروج نيروهاي خارجي را از خاك كشور به مجلس برد كه عمده هدف آن خروج نيروهاي روسي بود . سيد ضياء الدوله گرچه به سفارش انگلستان رضاخان را به سمت وزير جنگ منصوب نموده بود اما در دل از وي واهمه داشت و براي از بين بردن او دست بدامن داشناك ها و ژاندارم هاي قم و سمنان گرديد . اما انگليس مطلع گرديد و كابينه وي را در نود و سومين روز كار از قدرت ساقط و پارلمان را به قوام السلطنه مجددا واگذار نمود . قوام السلطنه تربيت لشگر ايران را كلا به سپاه جنوب واگذاشت و پنهاني در صدد تقويت آمريكا بر آمد . اما انگلستان كه از درخواست وي از آمريكا در خصوص دريافت مقداري وام كم بهره مطلع گرديده بود وي را ساقط و اين بار كابينه را به مشيرالدوله داد . مشيرالدوله در اولين خوش خدمتي 49% از بودجه كشور را به وزارت جنگ داد كه وزير آن رضا خان بود و افراد رده اول آن كلا انگليسي بودند . از اين تاريخ جايگزيني فرماندهان نظامي به جاي والي هاي محلي در مناطق ويژه اي از كشور همانند آذربايجان و مازندران و تركمان و خراسان متداول گرديد . قوام السلطنه با اظهار توبه مجددا بر سر كار آمد و براي ابراز خوش خدمتي بلافاصله امتياز نفت شمال را به شركت ب . پ . ( بنزين پارس ) كه وابسته تام انگلستان بود ، داد . وي در اين بذل و بخشش 150 هزار دلار پاداش دريافت نمود . در 18 نوامبر همان سال ميلسبو به تهران آمد و به رضاخان و تيمورتاش و داور كمك نمود تا حزبي به نام تجدد راه اندازي كنند . البته در اين تاريخ احزاب مختلفي مرتبا تشكيل مي يافتند كه اكثريت قريب به اتفاق احزاب راست از سوي بريتانيا حمايت و ساپورت ميشدند . يك ماه بعد كابينه مستوفي الممالك بر روي كار آمد . افزايش ماليات مرزهاي شوروي به سه برابر گمركات عادي از مصوبات وي بود . كار انتخابات براي مجلس پنجم يكسال تمام بدرازا كشيد . بورژوواهاي دولتي و محلي – فئودال هاي نامدار – ملاكان پرمايه براي جلب توجه انگلستان و براي بدست آوردن كرسي هاي بيشتر در مجلس هر راهي را مي آزمودند . بانك شاهنشاهي در تبليغ كانديداتوري افراد مورد تاييد بريتانيا و رضا خان نهايت تبليغ را مي نمود . نهايتا در 21 ژوئن 1923 مجلس پنجم تشكيل يافت . اولين كار مجلس فرستادن احمد شاه قاجار براي استراحت اجباري به خارج از كشور بود !! و دومين كار مجلس سركوب خونين ميتينگ و تظاهرات مردم تهران در اوت 1923 بود . مردم در يافته بودند كه زمزمه جمهوري خواهي به نداي تغيير سلطنت تغيير يافته است و از اين رو بر عليه سياستهاي استعماري انگليس و رضاخان به تطاهرات پرداختند .
برنامه ريزيهاي انگليس در خلع يد از قاجار و سپردن قدرت به رضا خان اين بار در روزنامه ها – احزاب – ميتينگ ها و تلگرام ها نمايان گرديد . كمك هاي مالي بيدريغ به روزنامه هايي چون شفق سرخ – و احزابي چون تجدد و اصلاح طلبان – پخش چاي و غذاي مجاني در ميان تظاهر كنندگان – از زمره اين فعاليتها بود . اولين مجسمه رضاخان در پادگان ارتش تبريز بر پا شد . تلگرامهايي پي در پي به مجلس مي آمد كه در آنها خواستار خلع يد قاجار و سردمداري رضاخان مي گرديدند !! در 28 مارس 1924 رضا خان سفر دو روزه اي به قم نمود و در مراجعت اظهار نمود : هم ميهنان ! همانگونه كه در عمل ثابت گرديده است شخصيت هاي دولتي هيچگاه نبايد مخالف با افكار جامعه باشند . دولت كنوني تا امروز مانع ابراز احساسات ملي در هيچ گوشه از كشور نگرديده است (!!)هنگامي كه من در قم با نمايندگان روحانيون عاليمقام ديدار و با انان در باره اوضاع كنوني كشور تبادل نظر كردم همه ما سرانجام به اين نتيجه رسيديم كه بايد به همه مردم گوشزد كنيم تا از شعار جمهوريخواهي دست بردارند و همه نيرو و تلاش خود را صرف از ميان برداشتن موانعي كنند كه در راه اصلاحات و پيشرفت كشور قرار دارد از يكايك مردم بخواهيم كه با من همكاري و در راه اجراي هدف مقدس فوق و تحكيم دين و استقلال و تشكيل دولت ملي استوار مرا ياري كنند . از اين رو از همه ميهن پرستان واقعي مي خواهم كه از انديشه جمهوري خواهي دست كشيده و با من براي رسيدن به اين هدف ها كه همگي در درك انها همفكر هستيم متحد شوند (!!).
البته هيچگاه مشخص نگرديد كه نظر علماي قم از دوام سلطنت ، در باره سلسله قاجار بود يا سلسله پهلوي اما آنچه كه از اين مفاد بر مي آيد هدف عمده رضاخان در مراجعت به قم بي اعتبار نمودن نمايندگان عالمي بود كه از گوشه و كنار كشور در مجلس حضور داشتند و عملا در برابر رضاخان بودند . در كنار اعتراض هاي فراوان به اين سخنان و به اين هدف شوم ، بريتانيا بلافاصله رضاخان را به سفارت خود در تهران فرا خواند و در ديداري كه با هوارد – رايزن سياسي سفارت داشت به او تكليف شد كه استعفا نامه به مجلس بنويسد . صبح فردا رضاحان استعفا نامه را نوشت و خود با خيال جمع عازم بومهن در 40 كيلومتري تهران گرديد . اين استعفا نامه دو روز بيشتر دوام نياورد چرا كه فرماندهان نظامي دست نشانده انگليس – فئودال ها – وزراء – نمايندگان ....تحت حمايت انگليس يكپارچه از مجلس خواستار بر گرداندن رضاخان شدند و در 8 آوريل كابينه رضاخان با 96% راي اعتماد بر سر كار آمد !
جبهه بندي آشكار ميان انگلستان + رضاخان + سرمايه دارها + فئودالها بر عليه حركات آزاديخواهي مردم بوجود آمد . پيروزي از آن كداميك بود ، مشخص مي نمود . انگلستان پس از سالها برنامه ريزي اكنون به خط پايان پيروزي رسيده بود . تنها به جرقه اي كوچك نياز بود . اين جرقه در تهران با پيدا شدن چشمه اي معجزه آسا كه با نوشيدن آب آن هر مريضي شفا مي يافت ، زده شد . ايمبري ، كنسول آمريكا براي ديدار از اين چشمه به محل رفت . مردم عوام با ديدن يك غير مسلمان در كنار چشمه مقدس به وي هجوم آورده و در زير مشت و لگد وي را به هلاكت مي رسانند !رضاخان بلافاصله اعلام حكومت نظامي در سراسر كشور را مي نمايد . تمامي دموكرات ها – كمونيستها – روشنفكران – روزنامه نگاران – نويسندگان و در كل تمامي كسان و تشكيلاتهايي كه به نحوي از انحا در برابر اهداف امپرياليستي انگليس صف بسته بودند در طول اين حكومت نظامي بازداشت و بدون دادگاه به جوخه هاي اعدام سپرده ميشوند و يا ترور و يا كشته مي گردند . هيچكس از خشم انگليس و انتقام رضاخان در امان نبود .
در 8 ژوئن 1945 رضاخان راهي آذربايجان ميشود تا شاهكار هاي خود را به عينه ببيند . از تبريز – خوي – اردبيل – سلماس ديدار مي كند و امير طهماسبي را با خود به تهران مي برد . امور مالي كشور كلا به ميلسپو مستشار آمريكايي داده شده است . بلافاصله شاه قاجار پيغامي از طريق سفارت انگليس مي فرستد كه مي خواهد به كشور بر گردد . رضاخان مي داند كه موضوع باج جديدي در ميان است . حمل كالا از مناطق بين النهرين آزاد و بدون هزينه گمركي و بازرسي اعلام مي گردد . روزنامه هاي بريتانيا از اين تاريخ نام رضاخان را « اعليحضرت » قيد مي نمايند !
در 31 اكتبر 1925 مجلس پنجم رسما از قاجار خلع يد نموده و سلطنت را به رضا خان داد . نام پهلوي از اين تاريخ به بعد بدنبال نام رضاخان مي آيد . انگليس اولين دولتي است كه بلافاصله سلطنت رضا خان را به رسميت مي شناسد . دولت بعدي آمريكاست . بدين طريق فعاليت هاي مزورانه انگلستان به نتيجه دلخواه مي رسد و با استقرار حكومت نظامي و پليسي رضاخاني امنيت در ايران مستولي ميشود . امنيتي كه آنرا كاپيتان نوئل ( رئيس كنفدراسيون جنوب ايران ) چنين توصيف مي كند : بگذار شركت نفت آزادي عمل كمتري داشته باشد و به جاي آن از امنيت بيشتري بر خوردار گرديم كه اين به خودي خود غرامت بسنده اي است .
البته اين پايان سياست گذاريهاي انگليس در ايران نيست چرا كه با القاي سياست ترديد و ترس از خطرات سرخ ( كمونيست ) سياه ( نهضت هاي اسلامي ) و زرد ( تركها ) شالوده سياست خارجي ويژه اي را در رژيم پهلوي بر قرار نمود كه در اين راستا در كنار ضربات مهلكي كه بر بدنه اقتصادي – سياسي – فرهنگي و اجتماعي كشور وارد گرديد توانست سالهاي سال بي وقفه تمامي منابع در آمد و تصميم گيري كشور را در اختيار خود داشته باشد .
حركات آزاديخواهانه اي كه در اين سالها با دسيسه هاي بريتانياي كبير از هم پاشيده شدند عبارتند از : نهضت كلنل محمد تقي خان پسيان در خراسان كه در سپتامبر 1921 در زدو خورد با قواي ارسالي قوام السلطنه كشته شد و نهضت از هم پاشيد . نهضت جنگل كه پس از واگذاري رهبري آن به حيدر خان عم اوغلو دسيسه هاي انگليس در ميرزا كوچك خان اثر گذاشت و در 29 سپتامبر با كشتن حيدر خان عملا نهضت از هم پاشيد و در شروع سال 1922 رضاخان با كمك قواي انگليسي آنها را شكست داد و ميرزا كوچك توسط چريك هاي كرد انگليس به قتل رسيد و پرونده نهضت براي هميشه بسته شد . نهضت شيخ خزعل در خوزستان كه وي بدستور مستقيم انگلستان تسليم رضا خان شد و در زندان وي هم كشته شد . نهضت تركمانان كه با قتل مشكوك و نامعلوم عثمان آخوند ، رهبر نهضت در هم پيچيده شد . نهضت آزاديستان خياباني و نهضت دموكرات هاي آذربايجان و نهضت مشروطه آذربايجان كه خيانت هاي رفته بر آنها از شرح اين مقال خارج است . نهضت دموكرات هاي مردستان كه با ايجاد تفرقه در ميان سران نهضت و قتل يكديگر بطرز فجيعي پايان گرفت . و در كنار اين نهضت هاي شناخته شده قتل و تبعيد و كشتار هزاران فعال ديگر را ميتوان در پرونده خوش خدمتي بريتانيا به مردم ايران در نهضت هاي رهايي بخش و آزاديخواهانه جاي داد .
زهره وفايي
zeynabpasha@issa2000.net
posted by 2:01 PM
ايگيرمي بير آذر فاجعه لريندن
قاراداغ ماحاليندا ، گرمه دوزا عايد موتاللي كند ينده ياشايان لار ابراهيم كيشي ني ياخشيجا تانيرلار . او ، عصرين آغير فئوداليسم دوروموندا ( 1270 نجي گونش ايلي ) همين كنديده آنادان اولموشدور . آدليم عبدالله خان و اسدالله خان فئودال لار زورلاما آلتيندا اوزو و عائله سي فعله ليك له عومور سورمه يه مجبور قالميش لار . آمما ابراهيم كيشي اوشاق ياش لاريندان اوخوماق و يازماق اويرنمه يه چوخ ماراق گوسترميشدي . و بو ايشي خان لار و خان نوكرلري گوزوندن ايراق كند موللاسي و ميرزه سي واسطه سي له ياخشي جا باشارميشدي . آمما اونون بو باشاريسي اوزه چيخماق دا ، خان طرفيندن توتولوب و چوخلو اذيت لر گورموشدو . نهايت موتاللي دان باش گوتوروب تبريزه قاچميشدي . او 1300 ايللرينده تبريز مجاهدلر اردوسونا قوشولوب و ستارخان لا چيين به چيين فئودال لار حامي سي اولان قجر شاهينا قارشي مبارزه آپارميشدي . و سونرالار خياباني حركاتيندا قورولان « آذربايجان ميللي گاردي » سئراسينا داخل اولوب و بير آيدين فيكيرلي عسگر كيمي بو اردو دا چاليشميشدير .
بير ايل سونرا خياباني حركاتي خيانت لر اوزوندن داياناندان بري ، ابراهيم كيشي موتالليا قايتماغا مجبور قالير . هر يئردن الي اوزولموش ابراهيم ، خان لارين ژاندارمالاري الي له توتولوب و خان محبسينه ساليندي . اشكنجه لر آلتيندا ابراهيمين بير بويره يي محو اولوب و بير قيچي ساقاط اولور . نهايت خان لار اونا ايذين وئريرلر دينمه دن ، دانيشمادان كندده بير اكين چي كيمي ياشاسين . ابراهيم كيشي اوغلو مشهدي له برابر گيزلي جه كند اوشاق لارينا يازيب اوخوماق اويرديرديلر . بو دونه ابراهيم كيشي و اوغلو مشهدي بيرليك ده توتولوب و محبسه گئتديلر .
مركزده دوروم چئوريلميش اولسايدي ده ، قاجار لار يئريني پهلوي آلميش سادا ، موتاللي دا هئچ نه فرق ائتمه ميش دير . هئله ده خان لار كسكين ليك له و نهايت ظولوم كارليق لا حوكوم سوروردولر . نهايت 1320 گونش ايلي گليب چاتدي . رضاخان ديكتاتورلوغو سقوط ائتدي و خان لار خالق قورخوسوندان هر بيري بير بوجاغا قاچديلار . آذربايجان دا دموكرات فرقه سي ايش اوسته گلدي . ابراهيم كيشي و اوغلو ديگر كند گنج لري له بو فرقه يه باغلانيب و بير عسگر كيمي سلاح لانيب ، ماليك لر – خان لار – ژاندارم لار قوه لري برابرينده مبارزه آپاريب و عيني حال دا گرمه دوز خالقيني دوغرو بير انسانا ياراشان ياشاما دعوت ائديرديلر . عبدالله خان روس سالدات لاريندان عبارت بير اردو يله گرمه دوزه قصد ائتدي . آمما محمد آگهي نين باشچليق يندا بير اردويله اوز به اوز اولدولار . بو اردو دا ابراهيم كيشي ، قوجاليغينا و ساقاط ليغينا راغما اوره ك دن اشتراك ائتميش دير . عبدالله خان و اونون روس اردوسونو قاراداغدان قوغماقا باشارديلار .
گرمه دوز خالقي و موتاللي اهالي سي آزادليق اوزون آز مدت گوره بيلديلر . نه دن كي 1325 ده شاهنشاه اردوسو آذربايجانا يورويوب و يئني دن فئودال لار - ژاندارم لار - ماليك لر و خان لاري باشينا بوراخيب و تامام دوشونجه لي – آيدين فيكيرلي – و آزادليق سئوه ر انسان لاري بو دياردا اولومه چاغيرديلار ! بو يوروشون ايلك شهيدي زنجان امام جوماسي ، شيخ محمد علي خوئي اولدو . او اوز مكتب خاناسيندا اولدورولوب و جنازه سي دامدان يئره سالينيب و چئوره سينده شنليك مراسمي گئتدي . بئله بير آزادليق گئتيره ن اوردونون تحفه سي نه اولا بيلر آيدين دير . زنجان كيمي شهرده امام جوماني بئله فلاكت لي شهيد ائديله ن حال دا ، موتاللي كندينده ياشايان ابراهيم كيشي كيمي رعيت لر حالي بللي دير !
ابراهيم كيشي چوخلو دويوش دن سونرا توتولدو . سونرا اوغلو مشهدي توتولدو . شاه قوه لري اونلاري بير بيرينه باغلاييب و كنددن كنار بير تپه نين اوستونه آپارديلار و سونرا آتا و اوغولون اوستونه ياغ توكوب اود ووردولار ! و داها سونرا عائله سينه « قهرمان لاريزين كولونو ييغيب ، قويولايا بيلرسيز ! » دئديلر !!
بلكه بئله بير وحشي ليك تاريخ ده گورونمه ميش دير . آمما موتاللي اهالي سي بونو دا گوزلري اونونده گوردولر . و عيني حال دا قهرمان لارينا اوره ك دن اينانديلار . نه دن كي بو قهرمان لار اود ايچينده بئله ، پهلوي نوكرلرينه يالوارمادان « ياشاسين آزادليق ! ياشاسين آذربايجان ! » باغيرديلار . كيم بيلير بلكه « ابراهيم » اود ايچينده بير « گولوستان » تاپميشدير !
زهره وفايي
posted by 2:00 PM
